లోకఃసమస్తా సుఖినో భవంతు

లోకఃసమస్తా సుఖినో భవంతు.
*********************************
లోకః సమస్తా సుఖినోభవంతు. ఈ వాక్యం మనలో చాలా మంది అనేకసార్లు విని , చదవి వుంటారు. కాని దీని విశేషం తెలుపుటతో పాటు
వర్తమాన కాల అన్వయం చేసి మన భరతజాతి గొప్పదనాన్ని పునఃశ్చరణ చేయిటయే ఈ వ్యాస ముఖ్యోద్దేశ్యం.
మన భరతజాతి లో హైందవం అనేది నేడు మతము అయినా ఇది ఓ జీవనమార్గం అనేది సత్యం.
మనం తెలుసుకో కోరే వాక్యం స్వస్తి వచనాలలో ఓ భాగంగా వున్నది. ఈ స్వస్తి వాక్యాలు మనం విశేషకార్యక్రమాలు నిర్వహించినప్పడు ఆకార్యక్రమం చివరలో బ్రహ్మగారు ఈ క్రింది మంత్రాలతో దీవిస్తారు అవి...

*******
స్వస్తి ప్రజాభ్యః పరిపాలయంతాం!

న్యాయేన మార్గేణ మహీం మహీశాః!!

గోబ్రాహ్మణ్యేభ శ్శుభ మస్తు నిత్యం!

లోకాస్సమస్తా స్సుఖినోభవంతు !!

కాలే వర్షతు పర్జన్యః పృథివీ సస్యస్యాలినీ!
దేశోయం క్షోభ రహితో బ్రాహ్మణా స్సంతు నిర్భయాః!!
అపుత్రాః పుత్రిణస్సంత్తు,పుత్రిణస్సంత్తు పౌత్రిణః!
అధనా స్సధనా స్సంతు జీవంతు శరదాం శతం!!
యన్మంగళం సహస్రాక్షే సర్వదేవ నమస్కృతే!
వృతనాళౌ సమభవత్ తత్తే భవతు మంగళం!!
ఋతవ స్సాగరా ద్వీపా వేదా లోకా దిశశ్చతే!
మంగళాని మహారాహో దిశంతు తవ సర్వదా!!

పై శ్లోకాలు కి అర్ధం
శుభం కలుగుగాక! ప్రజలకి, న్యాయమార్గంలో వుండి ఈ భూమిని ప్రజలను ,రక్షించు ప్రభువులకి.
గోవులు  , బ్రాహ్మణులకు సదా శుభం కలుగుగాక.
లోకములో అందరు శుభముగా వుందురుగాక.
అన్నీకాలములలోను భూమిపైన వర్షాలు కురిసి పంటలు పచ్చగా పండుగాక.
దేశాలు అన్నీ ఈతి భాధలు కరువు కాటకాలు లేకుండా వుండుగాక , బ్రాహ్మణులు వారి సంతానం వారి గురుకులాలు శుభంగా వుండుగాక.
పుత్రులు లేని వారికి పుత్రులు , పుత్రులు వున్నవారు పౌత్రులు ప్రపౌత్రులతో శుభంగా వుండుగాక.
ధనంలేని వారు ధనం కలిగి , ధనం కలిగిన వారు పాడి పంటలతో చల్లగా వందసంవత్సరాలు జీవింతురుగాక.
మాకు జయం కలిగించు ఇంద్రాది దేవతలకి శుభం.
ఈ జీవనచక్రమార్గం నుంచి ఆత్మదర్శనం కావించే భగవంతునికి శుభం.
సకల సమాయాలలో సకల దిక్కులలో శుభం కలుగుగాక.
చూశారా వేల సంవత్సరాలుగా ఈ వేదభూమిలో ప్రతి ఓక్కరి మనుగడ ప్రతి జీవ జాలం మనుగడే మన కాంక్ష ఆకాంక్ష...ఈ పద్ధతే మన జీవన విధానం.
కాని వర్తమానం లో ఈ భూగోళం పై జరుగుతున్న విధానం ఏమిటి... మేము మాత్రమే బాగుండాలి అన్న అహంకార పూరిత విధానం ప్రదర్శించిన ప్రతి సమయంలో కాలపురుషుడు ప్రకృతి రూపంలో ఈ వైపరిత్యం ను సమం చేసే వెళుతున్నారు...కాలపురుషుడు తన పాఠాలు నిర్దయగా చెప్పుకుంటూ వెళుతున్నా మూర్ఖ పద్ధతిలో వున్న అనేక దేశాలకి వర్తమాన వైరస్ ఓక దండనే...ఈ వైరస్ ప్రారంభ దేశం నుంచి గమనించండి...వాళ్ళు నిజం చెప్పటానికి సిద్ధంగా లేరు కాని..ఆ దేశంలో అనేక వేల మరణాలు...మరి అగ్ర రాజ్యంలో మరణాలు లెక్క కొనసాగుతుంది...మతవాదంతో , కుట్రలు కుహకాలతో నిండిన ఇటలి పీనుగల పోగు...మరి కొన్ని దేశాలది అదే పరిస్థితి... అంత ఎందుకు మన ప్రక్కనే వుండే పాకిస్థాన్ పరిస్థితి ఏమిటి వున్నవాడు ఎవరో చచ్చేవారు ఎవరో తెలియని దిక్కుమోక్కులేని స్థితి....
ఇలా గమనించండి అందరూ బాగుండాలి అందులో నేనుండాలి అనే భారతదేశం బాగానే వున్నది. మేమే బాగుండాలి అన్న ప్రతి ఓక్క దేశంనకు ఈ కరోనా వైరస్ శిక్ష గా తన భాధ్యత నేరవేర్చాడు కాలపురుషుడు.

"లోకః సమస్తా సుఖినో భవంతు"
" మన సంకల్పం ఓకటై వుండుగాక
మన భావం ఓకటై వుండుగాక
మన చింతన ఓకటై వుండుగాక
మన మధ్య అద్భుతమైన సామరస్యం నెలకొనుగాక"
(అధర్వ  - 6 - 64 - 4)
ఓం శాంతి శాంతి శాంతిః.
శ్రీరామ జయం.
ఆలపాటి రమేష్ బాబు
విజయవాడ
94401 72262..

రుద్ర నమక చమక పారాయణ విశేషాలు

మిత్రులు,

నమస్కారం...

మనవారు తమ జీవన ఆనందాలకి కృతజ్ఞతలు మరియు కష్టనష్టాల నివేదనకు రుద్రాభిషేకం, అభిషేకం చేశాం చేస్తాం..మరి ఈ అభిషేకంలో అయ్యవారు కొన్ని మంత్రాలు చదువుతారు చివరకు మనకు రెండు చుక్కల తీర్ధం ఇస్తే పుచ్చుకుని వస్తున్నాం. ఆ భోళాశంకరుడు మన మన ప్రాప్త , అప్రాప్తలను బట్టి తన కరుణప్రసాదిస్తున్నారు. మరి ఇంతటి రుద్రాభిషేకంలో ఏమున్నాయి..మనం స్వామి వారిని ఏమి అడుగుతున్నాం స్వామి వారిని ఏ ఏ ప్రదేశాలలో దర్శిస్తున్నామో తెలుసా..వీటిని తెలియచెప్పేది . ఈ రుద్రాభిషేకవిధిలో వున్నవి మహన్యాసం , రుద్రనమక , చమకాలు.

శివుని (రుద్ర) దర్శించాలంటే శివుడు కానివాడు శివుని చూడలేరు. అంటే స్థిరచిత్తంతో ధ్యానంలో వున్న శివుని అంతే స్థిరచిత్తంతో మీ ఆత్మనందు మీ మనస్సు నందు స్థిర పరచిన కాని ఆయన దర్శనం కాదు..ఆయనను స్పృశించలేము. మరి స్వామిని స్పృశించటం అంటే అగ్నిశిఖలా ప్రజ్వరిల్లే స్వామిని ఈ కారణభూత శరీరంతో ఎలా స్పృశించాలో తెలియచేసే ప్రక్రియ మహన్యాసం.దీనిని రౌద్రికరణ అంటారు. ఈ ప్రక్రియలో ఐదురకాల అంగన్యాసాలు వుంటాయి..అంటే శిఖాది పర్యంతం పాదాంతం వరకూ శుద్ధి చేతనత్వం కలిగించే ప్రక్రియ ఈ మహన్యాసం.

గమనించారా అయ్యవారు మనలను పైకి క్రిందకూ చూడమంటారు. మన సహస్రారం నుండి పాయువు వరకూ , మన శిఖ నుండి అరి పాదం వరకూ ప్రతి అంగాన్ని స్పృశించి శుద్ధి చేయమంటారు. ఈ సమయంలో ఆయా ప్రదేశాలలో వున్న అంతఃశ్చక్రశక్తిని సమంత్రపూర్వకంగా చేతనత్వం కలిగించటమే ఈ మసన్యాస లక్ష్యం.

దీని తదుపరి రుద్రనమక,చమకపారాయణ చేస్తారు. మరి ఇవి ఏమిటి ....

రుద్రపారాయణ..ఇది శివుని వైభవాన్ని ప్రస్తుతించే మంత్రాలు..ఇందు శివుడు ఏక్కడ ఏక్కడ వున్నాడో తన దర్శనాలు , ప్రజ్ఞ ,కరుణ ఇత్యాది అనేకానేకం ఈ రుద్రంలో వుంటాయి.

ఇది మొదట రుద్రం ఇది రుద్రధ్యానం..తదుపరి నమకం... ఇందు శివుని ప్రస్తుతించుతూ 11 అనువాకాలు వుంటాయి..ఈ 11అనువాకాలలో ఈ సృష్టిలోని జీవ అజీవ పశు పక్ష్యాదులు సూర్య చంద్రగోళాదులు సకల దిక్కులు సకల చర అచర ప్రపంచం మొత్తంలో శివుని దర్శించుతూ అంజలి ఘటించటం అనగా నమస్కరించటం..ఇది ఏ విధంగా వుంటుందో క్లుప్తంగా ప్రథమ , పదకొండవ అనువాకాలు మీకు తెలియచేస్తాను..

ఇక్కడ నేను మంత్రాలు తెలుపను వచనం మాత్రమే..

మొదటి అనువాకం :

:

భగవంతుడైన రుద్రునికి నా నమస్కారములు. ఓ రుద్ర! నీ శరములకు, ధనుస్సుకు, బాహువులకు నమస్కారము. ఎంతో శుభకరమైన నీ అమ్ముల పొది, అస్త్ర శస్త్రముల్తో మాకు ఆనందాన్ని కలిగించు. వెండి కొండ పైనుండి మమ్మల్ని ఆనంద పరిచే ఓ రుద్రా! ఎంతో శాంతి కలిగిన, శుభకరమైన, పాపరహితమైన, మోక్షకరమైన, ఉన్నత స్థాయికి తీసుకువెళ్ళే నీ వీక్షణములను మా వైపు ప్రసరించు. మాకు ఆత్మ జ్ఞానాన్ని కలిగించు. ధవళగిరిపై కూర్చుని మాకు ఆనందము, ఉపశమనము కలిగించే, పాపులను నాశనం చేయటానికి పొందిన అస్త్రాలను శాంతింప చేయుము. నిన్ను కాన్చుటకు మేము నిన్ను స్తుతించి, నుతించు చున్నాము. ప్రసన్నుడవై మమ్ము, మా బంధువులను, గోవులను కాపాడి మాకు రోగములనుండి విముక్తి కలిగించుము. మేము ప్రేమతో ఉండునట్లుగా చేయుము. అన్నిటా ప్రథముడై, దేవతలలో దైవత్వమై, భక్తుల రోగాలను బాపే వైద్యుడై, భక్తుల సత్కార్యములను పొగడే వాడి, వారి పాపములను పోగోట్టేవాడైన ఓ రుద్ర! అసురులను, క్రూర మృగములను నాశనము చేసి మమ్ము కాపాడుము.  ఎరుపు, బంగారపు వర్ణములో ఉండి, తానే సూర్యుడై ఉన్నాడు ఆ రుద్రుడు. అటువంటి సహస్ర దిక్కులలో ఉన్న సహస్ర రుద్రులకు మా నమస్కారములు. వారంతా శాంతిన్చెదరు గాక.  గరళము కంఠం నందు కలిగి పశుకాపరులకు, స్త్రీలకు కూడా ఎర్రని కాంతితో రాగి రంగులో సూర్యుని వలె కనిపించే ఆ రుద్రుడు మా అందరికి ఆనందమునిచ్చు గాక. నీలకంఠుడు, వేయి కన్నులు కలవాడు, అనంతమైన వరాలు ఇచ్చేవాడు అయిన ఆ రుద్రునికి, ఆయన భక్తులకు నా నమస్కారములు. ఓ దేవా! ధనుస్సు యొక్క తాడు ముడి తీసి, దానిని దించి, అస్త్రములను అమ్ములపొదిలో ఉంచి దానిని పక్కకు పెట్టుము. బాణముల పదునైన మొనలను త్రుంచి, ధనుస్సును దించి, శాంత రూపంతో మమ్మల్ని ప్రసన్నించు. అస్త్రములు, ఆయుధములు అన్ని శాంతించి, వాటి స్థానాల్లో ఉండు గాక. భక్తుల కోర్కెలను తీర్చే ఓ రుద్రా! మమ్మల్ని ఎల్లప్పుడూ కాపాడు. నీ ఆయుధాలకు, ధనుస్సుకు నా వందనములు. నీ అస్త్ర శస్త్రాలు మా శత్రువులను నాశనము చేయు గాక (శత్రువులంటే పాపములు). అవి మా నుండి దూరముగా వెళ్ళు గాక. జగత్పతి, దేవాదిదేవుడు, త్రినేత్రుడు, త్రిపురాంతకుడు, ప్రళయాగ్ని రూపుడు, నీలకంఠుడు, యముని జయించిన వాడు, అన్నిటికి నాథుడు, శాంతముర్తి, సమస్త శుభకరుడు అయిన రుద్రునికి నా నమస్కారములు.

పదకొండవ అనువాకం :

ఓ రుద్రా! వేల కొలది, వేల రకాల ఆయుధాలు కలిగి ఉన్న వేల మంది నీ సైనికులను మాకు వేల మైళ్ళ దూరమున ఉంచు. ఈ విశ్వములో ఉన్న అనంతమైన రుద్రుని సైనికులు - కంఠములు నీలము, తెల్లగను గలిగిన వారు, పాతాళంలో, స్వర్గంలో ఉండే వారు,   కంఠములు నీలము, ఎరుపుగాను ఉండి వ్రుక్షములపై ఉన్నవారు, ముడి వేసుకున్నవారు, కేశములు లేని వారు, జనులను బాధించి వారు పాత్రలనుండి ఆహారము, నీరు తీసుకునే వారు, అన్ని మార్గములలో నున్న వారిని రక్షించే వారు, కాపాడే వారు, పదునైన ఆయుధములు కలిగిన వారు,  పవిత్రమైన జలాలను కాపాడే వారు - వివిధ దిక్కులలో నున్న వీరందరినీ, వారి ఆయుధాలను మానుండి దూరముగా ఉంచుము. భూమి, ఆకాశము, ఇతర లోకములలో ఉండి మమ్మల్ని కాపాడే సైనికులకు మా వ్రేళ్ళతో, చేతులతో, దిక్కు దిక్కున నమస్కారములు. మాకు వారు ఆనందము కలిగింతురు గాక. వారికి మేము మా శత్రువులను ఆహారముగా సమర్పిస్తున్నాము. సుగంధం వెదజల్లేవాడు, ఆహారం ఇచ్చి పోషించేవాడు, త్రినేత్రుడు అయిన పరమశివుడిని ఆరాధిద్దాం. దోసపండు కాడ నుండి విడిపడేటట్లు మరణం పట్టు నుండి విడివడెదము గాక! ఆత్మ స్థితి నుండి విడివడక ఉందాం గాక!. సమస్త జగత్తు యందు ఉన్న ఆ శివునికి మా నమస్కారములు. ఉత్తమమైన అస్త్ర శాస్త్రములు కలిగి, వైద్యుడై మన రోగాలను నిర్మూలించే, రాక్షసులను సంహరించే రుద్రునికి మన మనస్సులను పవిత్రం చేస్తున్నందుకు నమస్కారములు. శివుని తాకి, పూజించే ఈ హస్తము మాకు దేవునితో సమానము. శివుని తాకినా ఈ హస్తము నా సర్వ రోగములకు దివ్యౌషధము. ఓ దేవా! ప్రాణులను చంపుటకు ఉపయోగించే సహస్రమైన నీ పాశములను మాకు దూరముగా యుంచమని మా ప్రార్థన. దానికోరకై మేము ఈ అగ్నిహోత్రము ద్వారా నీకు ప్రీతిని సమర్పిస్తున్నాము. రుద్రునకు నా నమస్కారములు. మృత్యుదేవత నా వాద్దకు రాకుండు గాక. ప్రాణము, ఇంద్రియముల కలిసే గ్రంధులలో నివసించే ఓ దేవా! నేను సమర్పిస్తున్న ఆహారమును స్వీకరించి నాయందు నివసించుము. మృత్యు దేవతను నా నుండి దూరముగా ఉండు గాక.

ఇవేకాదు మానవజీవతంలో ప్రతి అవస్ధలో ప్రతి స్వభావం లో శివుని దర్శించారు మన పూర్వీకులు. బాల్య యవ్వనాది అవస్థలలో శాంత కోపాది స్వభావాలలో దర్శనం..

చమకపారాయణం:

ఇది ఇంకా విశిష్టం అయినది. చమే అంటే నాకు ప్రసాదించు అని వేడుకోవటమే..మానవ జీవితానికి అవసరం అయిన ప్రతి దానిని ప్రసాదించమని వేడుకోవటమే..

జన్మనుంచి జన్మరాహిత్యం వరుకు , పుట్టుక నుండి మరణం వరకూ...మీరు చదివినది నిజమే మరణం..అవును నాయన మాకు బాధ నొప్పి ఎవరి మీద ఆధారపడని మరణం ప్రసాదించమని వేడుకోవటం..జీవితానికి కావలసిన తేజస్సు ఓజస్సు ఊర్జత్వం ఇలా ప్రతి ఓక్కటి..ఇంతేనా ఆహరం పానియం ...భూమి ఆకాశం , జ్ఞానం అజ్ఞానం ఇలా ప్రతి ఓక్కటి ప్రసాదించమని వేడుకోవటమే..

ఇది  కూడా పదకొండు అనువాకాలు వుంటుంది

కొన్నిటి గురించి తెలుసుకుందాం

ఇక్కడ కూడా నేను మంత్రాలు తెలుపట లేదు వచన వివరణ మాత్రమే...

1వ అనువాకం.

ఓ దేవా! అగ్ని విష్ణు రూపమైన వాడ!  మీరు నా పట్ల సంతుష్టులై ఉండుటకు నేను నుతించే ఈ పదములు ఎల్లప్పుడూ అభివృద్ధి చెందుతుండు గాక. నాకు ఎల్లపుడు ఆహారము, ధనము సమృద్ధిగా నుండు గాక. 

2 వ అనువాకం:

నేను రుద్రుని అర్చించుట వలన - ఆహారము, దాన్ని ఇచ్చే మనసు,  ఉత్సాహము, కాపాడుకునే శక్తి, ఆహారాన్ని సంపాదించే శక్తి, దోషములు లేకుండా మంత్రోచ్చారణ చేసే సామర్థ్యం, యశస్సు, ఉచ్చారణ, వివేకము, స్వర్గము, ఆత్మ శక్తి,  అపాన వ్యానాదులు,  ఆత్మ, ఆలోచన, ఆలోచనచే గ్రహించ బడేవి, వాక్కు, మనస్సు, ఇంద్రియములు, జ్ఞానమును పొందుటకు కావలసిన ఇంద్రియ శక్తి, ఆత్మ బలము, శత్రువులను సంహరించే శక్తి, ఆయుష్షు, వృద్ధాప్యం, ఆరోగ్యకరమైన శరీరము, ఆనందము, శరీరాన్ని కాపాడటానికి ఆయుధాలు, బలమైన, స్థిరమైన అవయవములు, ఎముకలు, కీళ్ళు మొదలగు అవయవములు - నాతో, నాలో ఉండు గాక. 

3వ అనువాకం

ఓ రుద్రా! నిన్ను అర్చించుట వలన - కీర్తి, నాయకత్వము, క్రోధము, చలించని మనసు, చల్లని నీరు, గెలిచే మరియు గౌరవము పొందే సామర్థ్యము, స్థిరాస్తులు, పుత్ర పౌత్రాదులు,   అప మృత్యువు లేని సంతానము, ధన ధాన్యములు, పెరిగే జ్ఞానము, సత్యము, వివరము పట్ల ధ్యాస, ఆకట్టుకునే సామర్థ్యము, శరీర సౌందర్యము, క్రీడలు ఇతర విషయముల వలన కలిగే ఆనందము, చేసేది, చేయబడేది, దేవతలా ఆశీర్వాదము, సత్కార్యములు, ఖజానా, నిలిచే సంపాదన, ఎక్కువ సంపాదించే సామర్థ్యము, ఎక్కడికైనా వెళ్ళగలిగే శక్తి, మంచి మార్గములు, మంచి యజ్ఞ ఫలము, పుణ్యము, సత్సంపాదన, పని చేయ గలిగిన మంచి సామర్థ్యము, ముందు చూపు, నిలకడ - నాకు కలిగి, నాతో ఉండు గాక.

ఇలా విశేషమైనది విశిష్టమైనది..

మార్కండేయుని చరిత్ర - మరి కొన్ని విశేషాలు

మార్కండేయుని చరిత్ర.

మార్కండేయుడి చరిత్ర చదవటం అంటే ఈనాటి వారికి తెలియదుకాని పాతరోజులలో చిన్నపిల్లలు ఆరోగ్యం లేక విధివశాత్తు వ్యాధిగ్రస్తుడై బాధపడుతుంటే ఏమి చేయాలో తెలియక తోచని స్థితిలో వున్నవారికి  ఇచ్చే సలహా మార్కండేయపురాణం చదవమని.

ఈనాటి పిల్లలకు పురాణమంటే అవగాహన పోయింది కాని పురాణపఠనమంటే కధారూప పూజ , కధారూప ఈశ్వరార్చన. కధ చదువుతు ఈశ్వరమహిమను ప్రభుతను విభుతను అర్ధం చేసుకుంటూ ధ్యానసమాధి కావటమే అని ఎందరికి తెలుసు. ఆసమయంలో తమ పిల్లల ఆరోగ్య సంరక్షణ చేయమని భగవంతుని వేడుకోవటం...అలాగే చిన్నపిల్లలు వరుసగా తుమ్ము తే చిరంజీవ చిరంజీవతో పాటు మార్కేండేయ ఆయష్షు , హనుమంత ఆయష్షు అని ఉచ్ఛరించేవారు..ఈ ఆచారం మెల్లగా పోయింది. కారణం తుమ్మిన సమయంలో కొన్ని సార్లు హృదయస్పందన ఆగిపోయి ప్రాణాపాయం జరిగేవి...వాటికి కారణాలు తెలియక అన్నిటికి దేవుడే దిక్కు అనే రోజులలో ఇటువంటి ఆచారాలు ప్రవేశం...

ఇక మన మార్కండేయుని కధ తెలుసుకుందం.

మార్కండేయుడు కధ భృగువు కి జైమినికి సంవాదరూపకంగా ఓకసారి , భాగవతపురాణంలో ఇంకొకసారి ప్రస్తావనకి వస్తుంది.

మార్కండేయుడు  తండ్రి మృకండుమహర్షి , తల్లి మరుద్వతి. మృకండుడు గొప్పతపఃశాలి..ఆయన ఎంత నిశ్చలంగా వుండేవాడంటే ఆయన తపస్సలో వున్నప్పడు ఆయన శరీరం కొండలా మారిపోతే జంతుజాలం ఆ శిలకు తభ శరీరం ను రాపాడించి వాటి దేహభాధ ఉపశమింప చేసుకునేవి కాబట్టి మృగముల కండూతి తీర్చిన వాడు కాబట్టి మృకండుడు అని పిలిచేవారు. 

ఈ దంపతులకి పిల్లలు లేరు. అపుత్రస్య గతిఃర్నాస్తి ..అనగా పుత్రులు లేకపోతే ఉత్తమగతులు వుండవని వాడుక దీనితో ఆ దంపతులు కాశీలో రెండు శివలింగాలు ప్రతిష్టించి శ్రద్ధగా అర్చించగా పరమేశ్వరుడు వారికి ప్రత్యక్షం అయి  సకల సద్గుణవంతుడు పదహరు సంవత్సరాల ఆయుష్షు కలవాడు కావాలా లేక దురవ్యసనపరుడైన చిరాయువు వున్నవాడు కావలనగా .వారు సద్గుణవంతుడు అయిన పుత్రవరం పొందితే ఆ దంపతులకి మాఘపౌర్ణమి రోజున మార్కండేయుడి జననం. ఆ రోజునే మార్కండేయుడి జననానికి కారణం..

మాఘమాసం పౌర్ణమి రోజు మఖ నక్షత్రం. ఈ మఖనక్షత్రం అధిపతి కేతువు. ఈ కేతువు ఆధ్యాత్మిక కారకుడు , మోక్షకారకుడు..అదియునుగాక మాఘమాసంలో చంద్రుడుపూర్ణకళలతో విరాజిల్లుతాడు. సింహరాశిలో చంద్రుడు కేతువు వుంటారు..కుంభరాశిలో రవి వుండటం ఆ రోజు ప్రత్యేకత..

ఈ బాలుడు మృకండుడు పుత్రుడు కాబట్టి మార్కండేయనామధేయంతో పిలుస్తున్నారు.అతను దిన దిన ప్రవర్ధమానంగా పెరుగుతున్నాడు. ఈ సమయంలో సప్త ఋషులు మృకండుని ఆశ్రమంనకు వచ్చిన సమయంలో వారు మార్కండేయుడి ని చిరంజీవ అని దీవిస్తారు దానితో మృకండుని మదిలో కొత్త ఆశలు వచ్చి నా బిడ్డ చిరంజీవికదా అని ప్రశ్నించగా...సప్త ఋషులు తమ యోగదృష్టితో శివుని వరం గురించి తెలుసుకున్నవారై..అయ్యా ఈశ్వరానుగ్రహం ఎలాగున్నదో ఆయన లీల ఏమిటో ఎరుగక వున్నాం అయిననూ ఋషివాక్కు వ్యర్ధం కాదు అంటూ బాలునితో బ్రహ్మవద్దకు వెళ్ళగా ఆయనకూడా అప్రయత్నంగా చిరంజీవ అని దీవిస్తారు... అప్పుడు బ్రహ్మదేవ అలా ఎలా ఆశ్వీరదించారు మీ లలాటలిఖితం చూడలేదా అనగా..అయ్యయో అని ఆయన విచారిస్తూ తన భార్య సరస్వతి వంక ఏమి ఇటువంటి వాక్కు ఇచ్చావు అని ప్రశ్నించగా మన తప్పు ఏమిలేదు అంతా కాలపురుషుడు అయిన పరమేశ్వరుని లీలావినోదం అని ఆమె పలికినది. దీనితో బ్రహ్మదేవుడు మార్కండేయుని ఓ సలహ ఇచ్చాడు నాయనా మార్కండేయ కనురెప్పపాటు కూడ విడవక ఈశ్వరార్చన చేయమని ప్రభోదించాడు. దానితో మార్కండేయుడి శివలింగ ప్రతిష్టకావించి బ్రహ్మదేవుడు చెప్పిన ప్రకారం అకుంఠిత దీక్షతో శివోపాసన చేయసాగాడు. ఈ శివోపాసన తీక్షణతకు లోకాలు అల్లకల్లోలం అవుతున్నాయి.అంతలో మార్కండేయునికి పదహరుసంవత్సరాలు నిండపోతున్నాయి...ఈ హడావుడి అంతా గమనించిన నారదుడు యముని వద్దకు పోయి..ఏమిటి యమ ధర్మరాజ మార్కండేయుని ఆయష్షు ఇంకనూ రోజులు ఘడియలలో వున్నవి తమరు ఆ బాలకుని వదిలివేస్తున్నారా అని ప్రశ్నించగా..యమధర్మరాజు నా మృత్యుపాశంనకు సర్వులు సమమే వాని విధివ్రాత ప్రకారం జరుగవలిసినదే అని తన కింకరులను ఆదేశిస్తారు మార్కండేయుని తీసుకుని రమ్మని.. ఆజ్ఞ మేర కింకరులు మార్కండేయుని తీసుకుని రావటంనకు అతనివద్దకు చేరటం సరికదా మార్కండేయుని తపఃతీక్షణతకు అతని వద్దకు అడుగు పెట్టలేని స్థితిలో యమధర్మరాజు కి తమ అశక్తతను మొరపెట్టుకున్నారు. దానితో యమధర్మరాజు తన మృత్యుపాశంతో మార్కండేయుడు వున్న ప్రదేశంనకు ప్రవేశించి తన కాలపాశం ప్రయోగించగా...మార్కండేయుడు భయంతో మహదేవ పాహిమాం రక్షమాం అంటూ శివలింగాన్ని కౌగిలించుకున్నాడు. దానితో యమధర్మరాజు ప్రయోగించిన కాలపాశం లింగంను కౌగిలించుకున్న మార్కండేయుని స్పృశించునంతలో ఫెఠిల్లున పరమ ఉగ్రరూపంతో పరమేశ్వరుడు ప్రత్యక్షమై నాసన్నిధిలో నా వొడిలో నారక్షణలో వున్న మార్కండేయునిపై నీ మృత్యుపాశమా అని ఆగ్రహంతో తన త్రిశూలం తో మృత్యుపాశంను ఏదుర్కొన్నాడు...అంత ఆమృత్యుపాశం ప్రయోగించిన యమధర్మరాజు మీదకి రాసాగినది...దానితో యమధర్మరాజు సంకటస్థితికి లోనై ...శివా! మీ అజ్ఞానుసారం నాకర్తవ్య నిర్వాహణతప్ప వేరుకాదు ...నన్ను మన్నించి అనుగ్రహించి నాకర్తవ్యబోధ చేయమని ప్రార్ధన చేయగా...పరమేశ్వరుడు ప్రసన్నత చెందిన వాడై...యమునికి కూడా అభయప్రదాయం చేస్తూ  మార్కండేయుడు నా వీక్షణతో అమృతత్వం పొంది చిరంజీవి అయినాడు అనే వరం ప్రసాదించాడు...దానితో మార్కండేయుడు పరమేశ్వరానుగ్రహంతో చిరంజీవత్వం సాధించాడు.

ఆ తదనంతరం మార్కండేయుడు తన వంశస్థులకు , తనను ఆరాధించేవారికి పాశములను బంధన శక్తి వుండే విధంగా అనుగ్రహించాడు...అందుకే ఆయన పరంపరలోని వారే పద్మశాలిలు.. వారి నేత పోగులు (దారాలు ,పాశాలు) అంత ధృడంగా వుండుటకు ఆయన వరమే కారణం అని వారి నమ్మిక. అందుకే పద్మసాలిలు వున్న ప్రాంతాలలో మార్కండేయుని మందిరాలు వుంటాయి.

మార్కండేయునిపై యముడు తన యమపాశం ప్రయోగించిన సమయంలో మార్కండేయుడు స్తుతించినది "చంద్రశేఖరాష్టకం" .

ఇందు మొదటిది ఓక శ్లోకం రాస్తాను...

చంద్రశేఖర! చంద్రశేఖర! చంద్రశేఖర! పాహి మామ్‌ |

చంద్రశేఖర! చంద్రశేఖర! చంద్రశేఖర! రక్ష మామ్‌| 1

రత్నసానుశరాసనం రజతాద్రిశృంగనికేతనం |

శింజినీకృతపన్నగేశ్వర మచ్చుతానలసాయకం |

క్షిప్రదగ్ధపురత్రయం త్రిదశాలయై రభివందితం |

చంద్రశేఖర మాశ్రయే మమ కిం కరిష్యతి వై యమః| 2

ఇంకనూ ఆరు శ్లోకాలు వున్నాయి అన్నింటా చివర కిం కరిష్యతి వై యమః అని వుంటుంది.. ఈ యముని బారి నుండి  నన్ను ఎందుకు  రక్షించవు అని వుంటుంది.

ఈ సంఘటన తరువాత పరమశివుని "కాలంతక" అనే నామంతో పిలుస్తారు.

మార్కండేయునికి అమృతత్వం ప్రసాదించారు కాబట్టి అమృతేశ్వరుడు అంటారు.

ఈ అమృతేశ్వర దేవాలయం తమిళనాడులోని మాయవరం కి 21కిమి దూరంలో వున్న తిరుకడయూరు అనే ఊరు వున్నది . అక్కడ ఓ పెద్ద దేవాలయం వున్నది. అది అత్యద్భుతంగా వుంటుంది. ఈ గుడి విశిష్టత షష్టిపూర్తి చేయించటం. ఈ గుడిలో షష్టిపూర్తి చేసుకొనటానికి వందలు వేలకొద్ది వస్తారు. అన్నీ వేదోక్తంగా చేయటానికి చాలా మంది అయ్యవార్లు వున్నారు.

భావయామి గోపాలబాలం..నా భావనలు

  💐భావయామి గోపాల బాలం💐

మనం అందరం కలియుగ దైవం వేంకటేశ్వరుని

నివాసమైన తిరుమల దర్శన సమయంలో షుమారు 1980 ప్రాంతం నుండి వివిధ ప్రదేశాలు సందర్శన సమయంలో మనకు దేవస్థాన ప్రసారమాధ్యమాల ద్వారా  అమ్మ M.S.సుబ్బలక్ష్మి మృధుమధురంగా "భావయామి గోపాలబాలం" అన్న కీర్తన వినని వారు అరుదు..మనవారు అందరు తెలియకుండా నే ఆ ముగ్ధమనోహర స్వరం, ఆ గోపాల బాలుని పాదవిన్యాసాలు మన హృదయంలో ముద్రపడి మనం కూడా శృతి కట్టి ఓక పదం అయినా పాడుతాం. అంతటి ఓ గొప్ప కీర్తన , అందులోను అమ్మ పాట పై ఓ నాలుగు మాటలు...

భావయామి గోపాలబాలం 

రాగం: యమునా కళ్యాణి

తాళం : ఖాండ చాపు

ప|| భావయామి గోపాలబాలం మన- | స్సేవితం తత్పదం చింతయేయం సదా ||

చ|| కటి ఘటిత మేఖలా ఖచిత మణి ఘంటికా- | పటల నినదేన విభ్రాజమానం |

కుటిల పద ఘటిత సంకుల శింజితేనతం | చటుల నటనా సముజ్జ్వల విలాసం ||

చ|| నిరతకర కలితనవనీతం బ్రహ్మాది- | సుర నికర భావనా శోభిత పదం |

తిరువేంకటాచల స్థిత మనుపమం హరిం | పరమ పురుషం గోపాలబాలం ||

ఇది ఆ కీర్తన... పూర్తి రూపం.

ఈ కీర్తన రచించినవారు అన్నమాచార్యులు.

వీరి సంస్కృత కీర్తన ఇది. ఇది దేవస్థానంలో వెలుగు చూసిన అన్నమయ్య కీర్తనలో స్వర్గీయ వేటూరి ప్రభాకర శాస్త్రి గారు పరిష్కరించిన రేకు నంబరు 23/1 గల దానిలో వున్నది.

ఇక కీర్తన వివరణలు వచన రూపంలోనే...

ఈ ప్రకృతి మొత్తం ఆ పరమపురుషుడైన గోవిందుని రూపమే.. మీరు ఆయన పట్ల అనురక్తితో వుంటే ఆయన మీకు బాలగోపాలునిగా మీ హృదయంలో ప్రతిష్టించుకుంటే..ఆ బాలగోపాలుని ఆలోచనలో వుంటే ఆ గోపాలుని అడుగుల సవ్వడి మీకు ఖచ్చితంగా వినపడుతుంది ..ఎంతలా అంటే..

ఆయన మొలకు కట్టబడిన చిరుగంటల సవ్వడి..తో కూడి  రత్నాలు పొదగ బడిన మేఖల అంటే వడ్డాణం...సుందరంగా మనోహరంగా... అసలు క్రిష్ణుడంటేనే అలంకరణ ఆయినను ఎన్ని రూపాలలో ఎన్ని రకాలుగా అలంకరించిననూ మనకు తనివి తీరనంత కావాలంటే చూడండీ కంఠహారాలు , పూలమాలలు ,తులసి , కడియాలు.,దండకడియిలు ,బాజుబంద్ లు , నెమలిపింఛాలు ,మురళీ ,నిరంతరం ఆయన చేతిలో నవనీతం ఇలా అనేకం...

ఇన్నీ అలంకారలతో కూడిన ఆ బాలగోపాలుని పదవిన్యాసాల వలన మనకు వినబడే అలంకరణ భూషణముల శబ్దాలు ఎంతో మనోహరంగా వున్నాయి..ఈ బాలగోపాలుని దర్శించి మనం వివశులం అవుతున్నాం...ఈ బాలగోపాలుడే ఆలయంలో పరమపురుషుడు..ఆయనను దర్శించిటానికి బ్రహ్మాది దేవతలు, దేవతా సముహాలు కూడా పోటి పడుతున్నాయి.

మరి ఇంతటి మహత్తు గల ఆ బాలగోపాలుని మీ మనస్సులో నిలుపుకుంటే ఆ వేంకటాచలపతిని మనం సులువుగా దర్శించ వచ్చు.

జీర్ణం జీర్ణం వాతాపి జీర్ణం..వివరణ

"జీర్ణం జీర్ణం వాతాపి జీర్ణం ఎనుగులు తిన్న వెలగపండు జీర్ణం గుర్రాలు తిన్న గుగ్గిళ్ళు జీర్ణం కృష్ణుని తిన్న వెన్న ముద్ద  జీర్ణం ఈ పాపాయి తినే పాల బువ్వ జీర్ణం..."
బహుశా ఈ శ్లోకం తెలియని తెలుగువారు వుండరు. మన ఇండ్లలో పసివారికి పాలబువ్వ తినిపించిన తరువాత తల్లులు పాపాయికి తినిపించిన పాలబువ్వ గిన్నేను దిష్టి తీస్తూ
పై పద్యం చదువుతారు.
హైందవ సాంప్రదాయం లో జాతకర్మలైన షోడశకర్మలలో ఏడవది అన్నప్రాసన.
శిశువు జన్మ లగాయితు మాతృ స్తన్యం తో అతని జీవన అవసరాలు తీరుతాయి. ఆరు నెలల తరువాత శిశువు ఎదుగుదలకు శారీరక పటుత్వానికి స్తన్యం చాలదు. అదియును గాక మహిళ శారీరక నిర్మాణం వలనకాని , నిత్యకృత్యాలైన గృహకృత్యాల వలన కాని , సంసార జీవనం ప్రారంభం వలన కాని ఆమేయందు స్తన్యం లభించటం తగ్గుతుంది. అందువలన శిశువు కు ఘన ఆహరం పెట్టాలి. ఈ విషయం సుశ్రుతుడు కూడా తన గ్రంధాలలో తెలిపియున్నాడు. దీనినే మన వారు వేదోక్తంగా మంత్రబద్ధంగా షోడశ కర్మలలో ఓకటిగా ఆచరిస్తున్నారు. తదాదిగా శిశువుకు తెలికగా జీర్ణం అయ్యే పాల బువ్వ తినిపిస్తారు.
అన్నం ప్రాణ ఆధారం, జీవ ఆధారం. దీనిని ఆశ్రయించి అనేక పాప పుణ్యాలు వుంటాయి.
శిశువు భూవాతావరణం వచ్చిన తదాదిగా ఈ భూప్రపంచంలో వున్న కర్మలు ప్రారంభం అయితే అది స్టేజి ఓకటి అయితే అన్న ప్రాసన నుండి మరో స్టేజి .
ఇది అలావుంటే ఇక మన శ్లోక వివరణకు వస్తే...
అహరం ఆశ్రయించి అనేక సూక్ష్మ జీవులు , ఆహరం పులిసి పాడయిపోయి విషతుల్యం అయి ఓక్కోసారి ప్రాణం మీదకు వస్తాయి. దీనిని సూచిస్తూ రామాయణం లో ఓకధ వున్నది.
వాతాపి , ఇల్వలుడు అనే సోదరులు రాక్షసులు. వీరు అనేక కపట మాయోపాయాలతో ప్రజలను చంపి తింటారు. వీరిలో వాతాపి మేక రూపం ధరిస్తాడు. ఇక ఇల్వలుడు దారిన పోతున్న సాధుజనులను , బుషుల వద్దకు వెళ్ళి అయ్యా ఈ రోజు మాతండ్రిగారి ఆబ్దీకం మీరు భోక్తగా రావాలి అని ఆహ్వానిస్తాడు. సరే అని వెళ్ళిన అతిధికి మేక రూపంలో వున్న వాతాపిని వధించి భోజనంగా వడ్డిస్తాడు. అతిధి భోజనం ముగియగానే ఇల్వలుడు వాతాపి రా..అని పిలుస్తాడు..దానితో అతిధి కుక్షి చీల్చుకుంటూ వాతాపి వస్తాడు . దీనితో మరణించిన అతిధిని సోదరులు ఇరువురు శుభ్రంగా తినేస్తారు.
వీరి ఈ క్రూర కార్యం వలన ప్రజలు భయవిహ్వలు అయి అగస్త్యమహర్షిని శరణు కోరతారు. సరే అని అభయమిచ్చిన అగస్త్యులవారు వారి అతిధిగా వెళ్లి భోజన కార్యక్రమం అవగానే జీర్ణం జీర్ణం వాతాపి జీర్ణం అనే మంత్రం పలుకు తారు. దీనితో అగస్త్యులవారి మంత్రశక్తికి వాతాపి జీర్ణం అయిపోతాడు. ఇది తెలియని ఇల్వలుడు వాతాపి రా అని పిలుస్తాడు కాని ఇంకేక్కడ వాతాపి వాడు ఎప్పుడో అగస్త్యులవారి కుక్షిలో జీర్ణం. ఇది కధ కాని పరిశీలిస్తే...సోదరులు ఇద్దరు వైరస్ లు గా ఆహరాన్ని పాడుచేసేవారుగా భావన చేయాలి. ఇక వాతాపి మేక రూపం చూడండి..మేక ఓక్కటే కనపడిన ప్రతి ఆకును మేస్తాయి...ఇది అది అని లేదు ప్రతి ఆకును ఆబగా మేస్తూనే వుంటాయి. అందువలన వాటి జీర్ణవ్యవస్థ సరిగా వుండక మేక విసర్జన పెంటికలుగా గోలిలుగా వుంటుంది.
ఇటువంటి లక్షణాలు శిశువుకూడా వుంటాయి...శిశువు దోగాడుతున్నప్పుడు, పాకుతున్నప్పుడు ఏది కనపడితే అది ..అతనిని ఆకర్షించిన ప్రతి ఆహర , వస్తు సంచయాలను నోట్లో పెట్టుకుంటాడు దాని వలన అతనికి విరోచనాది లక్షణాలు కలుగుతాయి...అందుకే వాతాపి లాంటి రాక్షసుడే జీర్ణం అవ్వగా తల్లి తన మాతృహృదయ మమకారంతో తన బిడ్డకు అంతటి జీర్ణశక్తి కలగాలని కోరుకుంటుంది.
ఇక రెండోవ వాక్యం ఏనుగులు తిన్న వెలగుపండు జీర్ణం. సహజంగా ఏనుగు భారి పరిమాణంలో వున్నను దానికి దంతాలు బాహ్యంగా వుండి చమన పద్దతి అనగా నమిలే అవకాశం లేక అన్నీటిని అలా మ్రింగుతాయి . వెలగపండు లోపల గుజ్జు వుంటుంది. దాని చుట్టూ వున్న దాని ఉపరితల భాగం బాగా కఠినంగా వుంటుంది. కాని ఏనుగు పొట్టలోనికి వెళ్ళిన వెలగపండు అక్కడి ఉష్ణోగ్రత కి లోపలి గుజ్జు జీర్ణం అయి విసర్జకంగా పండు పండుగానే వస్తుంది. ఇది  మనకి గమత్తుగా వింతగా వున్నను ఇది వాస్తవం. చూడండి ఏనుగు లక్షణం ఆహరభాగం మాత్రమే స్వీకరించి పిప్పి భాగాన్ని విసర్జిస్తుంది.
కనుక తల్లికి  తన బిడ్డకు అంతటి జీర్ణశక్తి కావాలనే అర్ధం. ఇక ఇంకో అంతరంగీక అర్ధం వున్నది. గజముఖుడు వినాయకుడు అన్న సంగతి తెలిసినదే. మరి వినాయకుని విఘ్నాధిపతిగాను , విద్యలకెల్ల ఒజ్జ అయిన గణాధిప అనే భావంలో కొలుస్తాం. మరి ఇంతటి మహనీయిడి లక్షణం మాతాపితురుల ప్రదక్షిణం భూప్రదక్షిణం అని నమ్మీ విజయం పొంది విఘ్నాధిపత్యం స్వీకరిస్తాడు. కనుక తల్లికి తన బిడ్డ మంచి విషయాలు మంచి జ్ఞానం తల్లితండ్రులపట్ల ప్రేమ , బిడ్డశరిరంలో జీర్ణం అవ్వాలని కోరికతో ఏనుగులు తిన్న వెలగపండు జీర్ణం అంటారు.
ఇక మూడవ వాక్యం గుర్రాలు తిన్న గుగ్గిళ్ళు జీర్ణం. గుర్రం అత్యంత వేగంగా పరుగు తీయగల జీవి. అలాగే గుర్రం ఎన్నడూ నేలపై పడుకోదు ...నించునే నిద్రపోతాయి...వాటి శక్తి అనంతం . అందుకే మన మోటారులను కూడా అశ్వశక్తితో పోల్చుతాం. ఇంతటి చలన శక్తికి వాటి కాళ్ళకున్న గిట్టలే కారణం. వీటి వలన కొండలు లాంటి కఠిన ప్రదేశాలలో కూడా పయనం. మరి వీటి ఆహరం గుగ్గిళ్ళు. మరి తల్లి అందుకే తన బిడ్డకు అశ్వం లాంటి శక్తి కోరుతున్నది. ఇది జీవలక్షణం. ఇక దైవరహస్యం పరిశీలించుదాం. హయగ్రీవుడు వైష్ణవసాంప్రదాయంలో సకల విద్యాధిపతి. వీరి తల గుర్రం గా వుంటుంది. తలమాత్రమే గుర్రంగా వుండటం అంటే మన మేధ అంత వేగంగా వుండాలి అని. జ్ఞాన స్వీకరణలో అంత వేగంగాను అంత స్థిరంగా వుండాలని. మన మెదడు అనేక ఆలోచనలు స్వీకరించి శోషణ చేసి తృటిలో మంచి చెడులను మనకు తెలియచెప్పుతుంది. అంటే ఈనాటి అడ్వాన్స్ ప్రోసేసర్ పని అంతా మన మెదడు నిర్వహిస్తుంది. కాబట్టి తల్లి తనబిడ్డ అంత జ్ఞానసంపన్నుడు , వేగ కార్య నిపుణుడు కావాలని గుర్రాలు తినే గుగ్గిళ్ళు జీర్ణం అని పలుకుతుంది.
ఇక నాలుగో వాక్యం కృష్ణుడు తిన్న వెన్నముద్ద జీర్ణం. వెన్న ,పెరుగు చిలకగా మజ్జిగ మరియు వెన్న వస్తుంది అన్న విషయం సర్వులకి విదితమే. పాలు కాచి తోడు వేయగా పెరుగు ఏర్పడుతుంది. పాలు తోడు వేయటం వలన ఈష్ట్ గా మారి ..పెరుగు ఏర్పడుతుంది. దీనిని సైన్స్ పరిభాషలో ఫెర్మంటేషన్ అంటారు. పెరుగు రుచిగా వున్నను వాత లక్షణం కలది. అందుకే రాత్రి ఆహరంలో పెరుగు నిషిద్ధం. మరి ఈ పెరుగు చిలకగా ఆ ఉష్ణంనకు అందులోవున్న ప్రోటిన్ మరియి శక్తినిచ్చే పదార్థాలు వెన్నగాను . మిగిలిన ద్రవరూపం అంతా మజ్జిగ గాను ఏర్పడుతుంది. మరి కృష్ణుడికి ఇష్టమైన వెన్న వలనే ఆయన క్రీడా వినోదాలు , రాసలీలలు , లీలామానుషత్వ లక్షణాలు , సర్వులను అతను ఆకర్షించే లక్షణాలు , స్థిరమైన పురుషత్వ లక్షణాలు ఏర్పడుతాయని తల్లి నమ్మకం. అందుకే తన బిడ్డ కూడా కృష్ణుడంత మహనీయుడు కావాలని కృష్ణుడు తిన్న వెన్నముద్ద జీర్ణం అని పలికేది. చూశారా మన దేశంలో ప్రతి తల్లి దేవకి , యశోదలే ప్రతి శిశువు చిన్ని క్రిష్ణుడే....
ఇక చివరిదైన పాపాయి తిన్న పాల బువ్వ జీర్ణం.
ఇది మామూలే తన అనురాగతో ప్రేమతో తినిపించే పాల బువ్వ వలన శక్తితో ఆరోగ్యంతో తన బిడ్డ కలకాలం మనుగడ సాగించాలనే ఆకాంక్ష.
చూశారా మీకు ఓ చిన్న శ్లోకం లాగా పద్యపాదం లా కనపడే ఈ నాలుగు వాక్యాలలో మన పూర్వీకులు ఇంత అంతరార్ధం లో  మనకు సాంప్రదాయాలుగా ఆచారాలుగా ఏర్చి కూర్చినారు.
ప్రతి శిశువు కి తల్లి చక్కని ఆరోగ్యవంతమైన ఆహరం అందచేయాలని , వారికి లభించాలని శ్రీరాముని ప్రార్ధిస్తున్నాను.
సకలం సర్వం శ్రీరామ జయం.
చదివి నచ్చినవారు ఓ చిన్న నవ్వు...సందేహం వున్నవారు తెలపండి నివృత్తికై...
ఆలపాటి రమేష్ బాబు
శ్రీ సంతోషి సాయి బుక్ డిపో
విజయవాడ
94401 72262.

సామజ వర గమనా - శంకరాభరణం.. ఓ పరిశీలన

సామజవరగమన - శంకరాభరణం ఓక పరిశీలన.
మానవమేధో వికాసంలో లలిత కళలు ఓక విభిన్నపరిణామం. లలితకళలలో సంగీతం మరి విశిష్టమైనది. సప్తస్వరాలు స , రి , గ , మ , ప ,ద ,ని. ఈ ఏడు స్వరాల కలయికే అనంతకోటి రాగాలు . ఈ సంగీత శాస్త్రం బహు విస్తారమైనది. ఇందు లయ , శృతి ప్రధాన్యత వహిస్తాయి. ఈ సంగీత సాధనలో మనస్సు కేంద్రీకరించి శృతి ,లయలతో పాటు రాగయుక్త స్వరసహితంగా పాడగలిగినదే సాంప్రదాయ కర్నాటక సంగీతం. మన భారతదేశ సంగీతాన్ని దక్షిణ భారత సాంప్రదాయం కర్నాటక సంగీతంగా , ఉత్తర భారత సాంప్రదాయం  హిందుస్తాని సంగీతంగా ప్రాధమికంగా విభజించారు. మరలా ప్రాంతాలని అనుసరించి మత పరంగా జరిగే కార్యక్రమాలను అనుసరించి అనేక విభజనలు. మరలా ఇందులో గాత్ర సంగీతం వాయిద్య సంగీతం అనే విభజనలు....
ఇలా మీకు కూలంకషగా వివరించాలని వున్నా ప్రస్తుత అంశంనకు అణుగుణంగా వివరించవలసి వున్నందున విస్తారభీతిచే ఇంతవరకూ చాలు...ఇక అంశం పరిధిలోకి వద్దాం......
మన దక్షిణ భారత సంగీతంలో విశిష్టమైనది త్యాగరాజకీర్తనలు. త్యాగరాజుగారు   ప్రస్తుత తమిళనాడు లోని తిరువైయ్యారులో జన్మించిన అచంచల రామభక్తుడు. ఆయన రాముని పరంగా ఏన్నో వేల కీర్తనలను సృజించారు....
అందులో ఓక కీర్తన సామజవరగమన....
సామజవరగమనా” త్యాగరాయ కీర్తన :
హిందోళరాగం , ఆది తాళం...
పల్లవి: సామజవరగమనా! సాధుహృత్సారసాబ్జపాల! కాలాతీతవిఖ్యాత! ॥సామజ॥
అనుపల్లవి: సామనిగమజసుధామయ గానవిచక్షణ గుణశీల! దయాలవాల! మాంపాలయ! ॥సామజ॥
చరణం: వేదశిరోమాతృజ సప్తస్వర నాదాచలదీపా। స్వీకృత యాదవకులమురళీ!
గానవినోదన మోహనకర త్యాగరాజ వందనీయ ॥సామజ॥

 

ప్రతి పదార్ధం :

సామజ(ఏనుగు) వర(వంటి) గమనా(నడక కలిగిన వాడ) – ఏనుగు నడక లాంటి గంభీరమైన నడక కలవాడా

సాధుహృత్సారసాబ్జపాల – సాధువులు, సజ్జనుల హృదయపద్మములను పాలించేవాడా

కాలాతీతవిఖ్యాత – అన్నికాలములలోనూ కీర్తింపబడేవాడా

సామనిగమజ సుధామయగానవిచక్షణ – సామ వేదానికి మొదలు గా ఆ సంగీతముని నిత్యం పరిశీలిస్తూ పర్యవేక్షించేటి వాడ

గుణశీలదయాలవాల – గుణముకు దయకు ఉదాహరణగా నిలిచేటి వాడ

మాంపాలయ – నన్ను పాలించు

వేదశిరోమాతృజ – వేదములలో గొప్పదైన సామవేదమునుండి పుట్టిన

సప్తస్వరనాదాచలదీప – సప్తస్వరముల లయము వలన కలిగిన కదలని దీపమువంటి నాదమువలె ప్రకాశించువాడా

స్వీకృతయాదవకుల – యాదవకులములో జన్మించినవాడా

మురళీగానవినోదనమోహనకర – మురళీగానముచే వినోదించుచూ అందరిని ఆనదింప జేసేవాడా;

త్యాగరాజ వందనీయ – త్యాగరాజుచే నమస్కరింపబడినవాడా

 

అర్ధం:

ఏనుగు నడకవంటి గంభీరమైన నడక తో, మునులు మనిషులు హృదయాలను ఏలుతున్న ఓ శ్రీ హరి, నువ్వు కాలం తో సంబంధం లేకుండా అందరి చేత పొగడ బడతావు..
సామవేదం పుట్టుక నీవల్లే జరిగింది.. సంగీతాన్ని రక్షించేవాడివి నీవే, గుణమునకి, దయకి ఉదాహరణ నీవే.. నన్ను కూడా నీవే నడిపించాలి..
సామావేదమునుండి పుట్టిన సప్తస్వరముల వల్ల, ప్రకాశిస్తూ.. గోవులని రక్షిస్తూ.. మురళి గానం తో మమ్మలందరిని ఆనంద పరుస్తూ.., ఈ త్యాగరాజ వందనములను అందుకో..
ఇది భక్తి పరంగా...శ్రీకృష్ణుని పరంగా...మన సాంప్రదాయ కీర్తన.....
ఇక శంకరాభరణం సినిమా తెలుగు సినిమా ప్రాశస్త్యం మనందరికి తెలిసినదే....అదో గర్వించదగ్గ తెలుగు సినిమా...
ఇందులో ఓ సాంప్రదాయ సంగీతకారుని జీవన వైభవాన్ని...కాల మహిమచే సమాజ నిరాదరణ వలన అతని జీవనంలో ఓడిదొడుకులను దర్శకులు విశ్వనాధ్ గారు ఏంతో చక్కగా దృశ్యకావ్యంలా వివరించారు...
శంకరశాస్త్రికి సంగీతం అంటే ప్రాణ సమానం...
ఓక రాగం ఆలాపన చేయాలంటే స్వరసహితంగా ఎక్కడా పొరపాటు పోనివ్వని నైజం...మనకు ఇదే విషయాన్ని శంకరశాస్త్రి తన కుమార్తె కి కృష్ణానదినీటిలో మంచులో గొంతువరకు చిన్న పాపను వుంచి సంగీత సాధన చేయించే దృశ్యం మనకు ఉపమానంగా చూపుతాడు. ఆ పాప సాధనలో ఓక స్వరం తప్పుగా పలకగానే..శంకరశాస్త్రి...ఊ ....అనే హూంకారంతో స్వరంను షరిదిద్దటం కూడా మీరు గమనించవచ్చు...ఈ దృశ్యం చూసిన వారికి శంకరశాస్త్రి శుద్ధ ఛాంధసుడిలాగా...ఫక్తూ సాంప్రదాయవాది లాగా కన పడతాడు...కాని  సాంప్రదాయ సంగీత కారుల సాధన వైశిష్ట్యాన్ని మనకు దర్శకుడు ఈ విధంగా స్పృశించారను కోవచ్చు...
ఓక రాగా ఆలాపాన స్వరసహితంగా ఆరోహణ ,అవరోహణ స్వర ప్రస్తారాలు తప్పు పోకుండా వుండాలి అంటే కఠోర సాధన మరియి మానసిక పరిపక్వత , మానసిక నిగ్రహం తద్వారా శరీరం ప్రతి అణువు సంగీతంకై కేటాయించిన విధంగా తయారవుతుంది.
ఇక సినిమా విషయానికి వస్తే....శంకరశాస్త్రి జీవితం కాలమహిమచే కష్టాలపాలు...కచేరిలు లేవు సంపాదన లేదు...కాని అతని కూతురు యుక్తవయస్కురాలు అవుతుంది. యుక్తవయస్సు వచ్చిన అమ్మాయి సహజంగా తోడు కోరుకోవటం సహజం.....
శంకరశాస్త్రి తో స్నేహాతీతంగా మాటమంతి జరిపే అల్లు గారు...శంకరశాస్త్రి కూతురు రాజ్యలక్ష్మి ని తీసుకుని అన్నవరం వెళ్ళటం...అక్కడ గుడి ప్రాంగణంలో చంద్రమోహన్ , రాజ్యలక్ష్మి ల కలయిక తద్వారా ఓకరంటే ఓకరు మరులు కొలిపి అభిమానం కలిగి ఉభయుల మధ్య ప్రేమ పుడుతుంది....కాని సాంప్రదాయ కుటుంబాలు అవటం వలన ఆ ప్రేమ గుడి ప్రాంగణంలోనే  విరామం....కాని అల్లు వారు చంద్రమోహన్ నే పెళ్ళి చూపులకు ఆహ్వానిస్తారు కధా పరంగా...ఇక పెళ్ళి చూపులలో మరలా చంద్రమోహన్ , రాజ్యలక్ష్మి ల పునః పరిచయం...కాకపోతే ఇద్దరూ వధు , వరుల గా ఓకరికొకరు పరిచయం.... దానితో ఇద్దరి మనస్సులో అన్నవరం తాలుకు తీపి జ్ఞాపకాలను గుర్తుకు తెచ్చుకుని...ఓకరంటే ఓకరు ఆసక్తి అనురక్తి తో ఉత్సాహంగా వున్నారు....ఆ సమయంలో... సాంప్రదాయ అనుసారం వధువు కి గల అర్హతలు పరిశీలనలో ఓక పాట పాడమంటే...రాజ్యలక్ష్మి...
సామజవరగమన పాట పాడుతుంది...
**********
సామజవరగమనా
సామజవరగమనా సాధుహృత్ సారసాబ్జపాల
కాలాతీతవిఖ్యాత సామజవరగమన
సాధుహృత్ సారసాబ్జపాల
కాలాతీతవిఖ్యాత సామజవరగమన
ఆ ఆ ఆ...

సామనిగమజసుధా ఆ ఆ ఆ...
సామనిగమజసుధామయ గానవిచక్షణ గుణశీల
దయాలవాల మాం పాలయ
సామనిగమజసుధామయ గానవిచక్షణ గుణశీల
దయాలవాల మాం పాలయ
సామజవరగమనా

ఆమని కోయిలా ఇలా నా జీవనవేణువు లూదగా
ఆమని కోయిలా ఇలా నా జీవనవేణువు లూదగా
మధురలాలసల మధుప లాలనల
మధురలాలసల మధుప లాలనల
పెదవిలోసి మధువులాను వ్రతము పూని జతకు చేరగా

నిసా దనీ మదా గమా
సమమగ గదదమ
మనిసద నసదమ గససని నిగగస
సనినిద దనినిస మదదని గమదని గమదని
సనిద మగసా
సామజవరగమనా సాధుహృత్ సారసాబ్జపాల
కాలాతీతవిఖ్యాత సామజవరగమన

వేసవి రేయిలా ఇలా నా ఎదలో మల్లెలు చల్లగా
వేసవి రేయిలా ఇలా…
ఈ విధంగా జరుగుతున్న సన్నీవేశంలో శంకరశాస్త్రి " శారద" అనే పెద్ద కేకతో సన్నివేశం మొత్తం రసాభస అవుతుంది... శంకరశాస్త్రి తన కుమార్తె ను నీవు పాడుతున్న రాగం ఏమిటి... దాని ఆరోహణ అవరోహణ ఏమిటి అనే విషయంతో ప్రేక్షకుడు అది రాగం తప్పుగా భావిస్తాడు...కాని కఠోర సాధనతో మనస్సు నిగ్రహపరచి సంగీతం పాడుతుంటే...యుక్తవయస్కురాలు అయిన
రాజ్యలక్ష్మి , చంద్రమోహన్ పై ఆసక్తితో పాటలో తన భావిజీవితాన్ని ఊహించుకోవటం... తద్వారా ఇల్లాలుగా తన మధురోహలతో తనపై తాను అదుపు కోల్పోవుతుంది...దానితో రాగ ఆలాపనలో స్వరం తప్పుగా పాడుతుంది....
ఇదంతా పరిశీలిస్తున్న శంకరశాస్త్రి తన కుమార్తె మానసిక పరిస్థితి తదుపరి దేహపరిస్థితి అవగాహన వచ్చిన వాడు...కాని పెళ్ళి చేయలేని ఆర్ధిక స్థితి...కాని కుమార్తె వయస్సు వచ్చినందున ఎదుట వున్న వరునితో తన భావిజీవతం అనే భావనతో కుటుంబ సాంప్రదాయ కట్టు దాటిపోతున్న విషయం పరిగణలోకి తీసుకున్న దర్శకుడు... దాన్ని నర్మగర్భంగా రాగం పై మరలచి....నీవు నీ స్వాధీనం లో వున్నావా అని కుమార్తె ను అన్యాపదేశంగా ప్రశ్నించారు......
ఇలా ఈ చిత్రం లో మన దృశ్యమాన విషయం వేరు...అంతఃకోణంలో వివరం వేరు....
ఇది ఓక పరిశీలన మాత్రమే....
ఇక శంకరాభరణం సినిమాలోని సామజవరగమన పాట...పల్లవి , మకుటం త్యాగరాజకీర్తన లోనివి తదుపరి భావవ్యక్తీకరణ పార్ట్ వేటూరి సుందరరామ్ముర్తీ రాసినది.....
ఇక ఈ మధ్య కాలంలో వచ్చిన సామజవరగమన గురించి వివరించాలని వున్నా వివరించలేని పరిస్థితి.... అది  సీతారామశాస్త్రి మాత్రమే చెప్ప తగ్గరు....
ఇది నా పరిశీలన మాత్రమే....
సర్వులకు శ్రీరామ జయం.
మీ అభిప్రాయాలను తెలపవలసినది
ఆలపాటి రమేష్ బాబు...
శ్రీ సంతోషి సాయి బుక్ డిపో
విజయవాడ
9440172262.
మీ ఖండనలు , విమర్శలు కై ఎదురుచూపులు...

సత్యనారాయణ వ్రతం విశిష్టత అంతరార్ధం

సత్యనారాయణ వ్రతం విశిష్టత.
కార్తీక మాసంలో ను , మరి 
విశిష్ట సమయంలో సర్వ బాహుళ్యం వారి నివాసంలోను , అన్నవరం లోను , వనభోజనం సమయంలో వ్రతం చేస్తారు కాని వీరిలో ఒక్క శాతం వారికి కూడా దీని విశిష్టత పై అవగాహన లేదు. మరి నేను నా కోణంలో తెలియచెప్పే ప్రయత్నం మాత్రమే అని గ్రహించ ప్రార్ధన.
మనకున్న అనేకానేక పూజా విధానములలో సత్యనారాయణ వ్రతం ఎంతో విశిష్టత కలది.
సహజంగా అందరు వివాహంతో గృహస్థులు కాగానే చేయి మొదటి దైవ కార్యం. చాలా మంది ఆసక్తిగా చేసినా తదనంతరం పరిణామం లో కొంత ఆసక్తి తగ్గుతుంది దానితో యాంత్రికత కలుగుతుంది. కాని వ్రతం శ్రద్ధగా చేయివారికి కొంగుబంగారంగా  స్వామి వారిని కరుణిస్తారు అనటంలో సందేహం వలదు.
ఈ వ్రతం స్మార్త విధానంలో గణపతిపూజతోను వైష్ణవవిధానంలో విష్వక్సేన పూజతో ప్రారంభం.
అ తరువాత వ్రత కధ ప్రారంభం.
ఈ వ్రత కధ ఐదు అధ్యాయాలు కలదిగా బహుళ ప్రచారంలో వున్నను ఇది 9 అధ్యాయాల వ్రత కధ. ఇందు మొదటి ఐదు కధలు పూజ సమయంలోను. తదుపరి నాలుగు కధలు వ్రతం ముగిసిన తరువాత రాత్రి సమయంలో భగవత్సేవ కైంకర్యం సమయంలో వినాలి అని నిర్దేశించారు.    మరి ఏ సమయంలో ఏ పెద్దలు ఈ క్రతువును ఐదు కధలు కలదిగా మార్చే సంకల్పం చేసి కల్పోక్తపూజవిధానంగా మార్పు చేసి సుజనరంజకము సుభోదకముగా చేశారనుటలో సందేహంలేదు.
ఈ విధానం మొత్తం రెండు భాగాలుగా  విభజన. ప్రధమ భాగం దేవత ఆహ్వానం , వ్రత కధ రెండోవ భాగం.
ఈనాడు గృహస్థులు యాంత్రిక తో చేయిచున్నారు కాని వారికి అవగాహన వున్న శ్రద్ధగా చేయగలరు అనుటలో సందేహం లేదు. దేవతా ఆహ్వానం ను మండపారాధన అంటారు. సాధారణంగా మనం గృహమునకు అతిధి వస్తే  ఆసనం,నీరు లాంటి మర్యాదపూర్వక చర్యలు చేస్తాం కాని నేడు మనం దేవాది దేవుడు అగు సత్యనారాయణ స్వామిని, మన వ్రత ప్రదేశం నకు స్వామిని అర్చారూపకంగా ఆహ్వానం పలికి  కలశరూపంలో స్థాపన చేయిటయే మండపారాధన.
ఈ మండపారాధన కు, ఓ క్రమ పద్ధతి వున్నది.
వ్రతం ప్రదేశం నందు చక్కగా రంగవల్లులు తో తీర్చి ఆపై అరటిఆకు గాని , వెడల్పయిన పీటగాని వేసి దానిపై నూతన వస్త్రం పరిచి దానిపై ప్రాణం జీవనాధారం అగు ధాన్యం (బియ్యం) ను పరిచి
ఆపై గణేశాది పంచపాలకులు (గణపతి , బ్రహ్మ, విష్ణు, రుద్రుడు,గౌరి)  తదనంతరం నవగ్రహాలు వాటి తాలూకు అధి దేవతా ప్రత్యధిదేవతా సహితంగా వీరిని   క్రమంలో సమంత్రకంగా ఆహ్వానం చెపుతూ వారి వారి గ్రహ యొక్క శక్తి మన దేహంపై మన నిత్య జీవితంలో ఏవిభాగం పై వుంటుందో తెలుపుతూ ఆహ్వానిస్తారు.

(సూర్యుడు - ఆత్మ - అగ్ని - రుద్రుడు
చంద్రుడు - మనస్సు - ఆపః - గౌరి
కుజుడు - రోగ,  - భూమి - క్షేత్రపాలకం.
బుధుడు - బుద్ధి - విష్ణుం - నారాయణం
గురువు - సంతానం - బ్రహ్మణం - ఇంద్రుడు
శుక్రుడు - కళత్ర - ఇంద్రాణి - ఇంద్రమరుత్తులు
శని - కర్మ  - యమం - ప్రజాపతి
రాహువు - చక్షువు - గామం - సర్వాంగ
కేతువు - మోక్ష - చిత్రగుప్తుడు -బ్రహ్మణం)
తదనంతరం అష్టదిక్పాలకులు, వాస్తు పురుషుడు, క్షేత్ర పాలకుడు,భూమి,ఆకాశం ఇలా సమస్త దేవతలను వారు ,వారి కుటుంబ ,పరివారం,వాహనం,ఆయుధసమేతంగా విచ్చేయమని సమంత్రకంగా ఆృహ్వానిస్తూ వారి వారి స్థానాలకు వారిని ఉపస్థితులను కావింప చేయాలి.
మరి వీరితో పాటు గృహస్థులు యెక్క జన్మనక్షత్రం అధిదేవత ప్రత్యధిదేవత సహితంగా ఆహ్వానం. దీని వలన గృహస్థులు కు గోచార రీత్యా క్షేమం.
మరి వీరందరి ఆహ్వానంనకు ప్రతి ఒక్కరిని
ఓ తమలపాకు పై వక్క, పసుపు కొమ్ము, ఖర్జూరం, అక్షింతలు, రూపాయికాసు సహితంగా ఆహ్వానం చేస్తాం. ఇందు వక్క దేవతాంశ గాను , పసుపు కొమ్ము దేవతాంశ స్త్రీ రూపం గాను ఖర్జూరం నివేదనగాను , అక్షింతలు వారికి అర్చన గాను , రూపాయి కాసు హిరణ్యరూపకంగాను (పాపం మన వాళ్ళు ఈ రూపాయి కాసు అయ్యవారికి వెళుతుందని లోభిస్తారు ) ఇది లోపం లేకుండా వుండాలి.
‌కారణం విశ్వాంతరాళలలోనుండి వచ్చే దేవతలకు వారి పరివారాలకు ఆహ్వానం పలుకుటలో మనకు తెలియని లోపాలను నివృత్తి కై మరియి వారి నిమిత్తం దాన, దక్షిణకై...
ఇలా ఇవి అన్ని కలిపి సుమారు 50 పైగా అవుతాయి. ఇలా వీరందరి మధ్య స్వామి ని కలశరూపకంగా సకల నది జలాలు సకల దిజ్మండలాల మధ్య సకల పరివారం సహితంగా శ్రీ సత్యనారాయణ స్వామి ని ప్రతిష్ట చేస్తాం.
తదనంతరం స్వామి పురుష సూక్త పూజ , ఆ తదుపరి స్వామివారి రూపును పంచామృత అభిషేకం మన్యుసూక్తసహితంగా చేసి తదనంతరం స్వామి వారి అష్టోత్తర, సహస్రనామాలు తో స్తుతించడం తదనంతరం లక్ష్మీ దేవిని అష్టోత్తర పూజలతో వ్రతం నందు మొదటి భాగం పూర్తి.
తదుపరి వ్రతం యొక్క ఉత్తర భాగం కధ భాగంలో అడుగు పెడతాం.
మనం ఇప్పటి వరకూ వ్రత విధానం తెలుసుకున్నాం. మరి స్వామి వారు ఎవరు మన వ్రతం యెుక్క లక్ష్యం,ప్రసాదం మహిమ ఏమిటి చేస్తే వచ్చే ఫలితం ,చేయగలమని అనుకోని చేయకపోవటులో ఇబ్బంది తెలుసుకోవటమే కధ రూపకంగా.
* ప్రధమ అధ్యాయం*
వ్రతం ప్రధమ కధ నందు.
నైమిశారణ్యం నందు సూతమహాముని శౌనకాది మహర్షులు కు మానవులు కష్టనష్టాలు తీర్చుటకు తరుణోపాయం అన్న వ్యాఖ్యలు తో కధ ప్రారంభం .

ఈ సకల చరాచర విశ్వం నందు జీవంతో కలిగిన గోళం ఒక్క భూగోళం మాత్రం...ఇందు గల అనేకానేక జీవావరుణంలో మానవుడు మాత్రమే అన్య ప్రాణులకు భిన్న ప్రకృతి కలవాడై వున్నాడు. బుద్ధి మనస్సు వాక్కు కలిగిన వాడుగా వున్నాడు. మిగిలిన ప్రాణులు ఇవి లభించక తమ మనుగడకు ప్రకృతిపై ఆధారపడి ప్రకృతిలో ఒకటిగా మనుగడ సాగిస్తున్నాయి కాని మానవుడు తన భిన్న ప్రకృతి చే తనకు గల విశిష్టత ను వినియోగం పరిచి ప్రకృతి ని తన ఆధిపత్యాన్ని కి తెచ్చుకుని పంచ భూతాలయిన వాటిని తనకు అనుకూలమైన వినియోగం మైన విధముగా చేశారు.అయనను అతని ఆశ తీరిక ఇంకను ఇంకనూ అన్న స్వభావం వలన అతని జీవన పరిణామం క్రమం తప్పి అనేక కష్టనష్టాలను చవి చూస్తున్నాడు . దీని వలన మానసిక సంతులనం కోల్పోయి దిగులుగా ఇబ్బంది గా వున్నాడు...
ఈ సమయంలో నారదమహర్షి భూలోకం సంచారం చేయిచూ పై విషయాలను వైకుంఠ వాసుడైన విష్ణువుతో ప్రస్తావన...
ఆసమయంలో స్వామి వారి వర్ణన ....
స్వామి వారు తన అంశం రూపం అయిన సత్యనారాయణ వ్రతం చేసిన మానవుల కష్టాలు దూరం అవుతాయి మోక్ష ప్రాప్తి కలుగుతుంది అని అంటారు.
ఇక్కడే మన పూర్వీకులు మహర్షులు చమత్కారం మనకు తెలియజేస్తుంది...
సాధారణ మానవుడు భోగలాలసతో జ్ఞాన శూన్యతతో భగవంతునికై కృషి సల్పుటలో అలసత్వం తో వుంటారు. మరి వారి మోక్ష ప్రాప్తి కి కొన్ని రకాల వ్రతం ,నోములు, పారాయణలు ప్రవేశం ...వీటి అన్నింటిలోను ఉత్తమమం నామధ్యానం....
అసలు నారాయణుడు అంటే ఎవరు?
మనం నారాయణుడు విష్ణ్వంశగా భావిస్తాం.
ఈయన పని లోక పాలన...
నారాయణం నమస్కృత్యం నరం చైవ నరోత్తమమ్ అన్ని భాగవత వాక్యం అనుసరించి
ఆయన మహ పురుషుడు...మరి ఆయన నామం రూప ధ్యానమే సత్యనారాయణ వ్రతం అన్నది రహస్యం.
సత్ + య + నారాయణ అన్న పద సముచ్ఛయం సత్యనారాయణ గా వాడుక.
ఇందు సత్ అన్ని పదానికి అర్ధం ఎల్లప్పుడు , సతతం , అన్నివేళలా అని......
యం అన్నది మన దేహం నందు గల కుండలిని చక్రంలోని అనాహత చక్ర బీజాక్షరం.
ఈ అనాహత చక్రం దేహం నందు
హృదయ స్థానమునందున్నది. పండ్రెండు దళములు గలిగి, హేమవర్ణము గల వాయుతత్వ కమలము. దీని బీజ మంత్రం యం.
అనగా నారాయణ అన్న నామమును హృదయమందు ప్రతిష్టించుకోవాలి.
ఇంకను వ్రతం విధానం తెలుపుట మొదటి అధ్యాయం నందు కలదు. ఏ ఏ కాలాలు చేయాలి, ఏ విధంగా చేయాలి కావలసిన వస్తువులు అన్ని తెలుపుతుంది .

*రెండవ అధ్యాయం*
ఈ అధ్యాయం నందు
కాశీ పట్టణం నందు శతానందుడు అను బ్రాహ్మణుడు వేదం చదువుకున్న వాడయినను ఉపాధి లేక అనేక కష్టనష్టాలను చవి చూసి భగవత్ కృప వలన ఈ వ్రతం చేయిట మరియి ఈయన ను చూసిన కాలకష్ఠుడు అనే కట్టేలు కొట్టే వాడు అతని శక్త్యానుసారం చేసి తరించుట.
చూడండి శతానందుడు అన్ని రకాల ఆనందాలు అన్నది నామధేయం లో , విద్య కలవాడు కాని ఉపాధి లేకపోవటమే పెద్ద కష్టం...
కాలకష్ఠుడు అనేది దురదృష్టవంతుడు అనే పదానికి పర్యాయ పదం.
ఇటువంటి పరిస్థితుల్లో వున్నవారు స్వామి వారి వ్రతం చేసిన వారి కష్టం నివారణ జరుగుతుంది అని తెలుపుట రెండవ అధ్యాయం అంతరార్ధం.
*మూడవ అధ్యాయము*
ఈ అధ్యాయం నందు ఉల్కాముఖుడు అను రాజుగారి రాజ్యం నందు ఒక వైశ్యుడు ఈ వ్రతం కధ తెలుసుకుని సంతానలేమి చే బాధ పడుతున్న అతను భగవంతుని కృపచే సంతానం లభించటం అయినను వ్రతం చేయక వాయిదాలు వేయటం అలా తన కుమార్తె వివాహం సమయంలో కూడా వాయిదా వేసి తన సంపాదన నిమిత్తం చంద్రకేతు మహరాజు
పరిపాలనలోని రత్నసానుపురం వెళ్ళుట...ఇలా దైవ ధిక్కారం నకు పాల్పడుటతో అతని కుటుంబం ,అతను అనేక కష్టాలు గురి అవటం...దీనికి తరుణోపాయం గా వ్రతం చేసిన
కష్టాలు తీరును అన్న బుద్ధి కలిగించును...
ఈ క్రమంలో వ్రతం నిర్వాహణా లోపం శ్రద్ధాలోపం భక్తి లోపం వలన కలుగు ఇబ్బందులు తెలుపుట ఈ అధ్యాయం యెక్క ఉద్దేశ్యం.
*నాలుగవ అధ్యాయము*
ఈ అధ్యాయం నందు పై అధ్యాయం పాత్రలే వారి తప్పులు మన్నించి స్వామి వారు తరుణోపాయం చూపుట.
భగవంతుడు భక్త సులభుడు మీకు దొరుకు సహాయం ఆకాశవాణి గా అన్యాపదేశంగా అజ్ఞాతం గా జరుగగలదని తెలుపట ఈ అధ్యాయం యెక్క లక్ష్యం.
*ఐదవ అధ్యాయము*
ఈ అధ్యాయం నందు తుంగధ్వజ మహరాజు అడవికి వేటకు వెళ్ళి ఆ సమయంలో అడవిలోని గొల్లవారు స్వామి వారి ప్రసాదం ఇవ్వగా వారు అనాచారులు అని ఆక్షేపణ చేస్తూ ప్రసాద్ స్వీకరణ చేయక నిర్లక్ష్యం వహించిన దైవ ఆగ్రహంనకు గురి అయి రాజ్యం ,సంతానం పోవటం అన్న కష్టం నాకు గురి అయి దైవజ్ఞల వలన ప్రసాద్ స్వీకరణ నిర్లక్ష్యం అని తెలుసుకుని తప్పు సరిదిద్దుకునటచే స్వామి వారిని కరుణించుట.
ఈ అధ్యాయం లో ధర్మ సూక్ష్మం తుంగధ్వజుడు అన్న పేరుతో తెలిపారు. తుంగ ఎంతటీ నిస్సారవంతమైన భూమిలోను కూడా పెరుగుతుంది అంతేకాక తను పెరిగిన భూమి నిరుపయోగం అవుతుంది.
అలాగే ధ్వజం అనగా జెండా.
మనిషిలో అహంకారంతో, అధికార , ధనమదంతో
దైవదూషణ ధిక్కారం చేస్తే తగిన ఫలితం అనుభవిస్తారని తెలుపుట, భగవంతుని సన్నిధిలో రాజు పేద  అన్నది లేదు కావలసినది శ్రద్ధ, భక్తి మాత్రమే.. అలాగే స్వామి వారి వ్రత ప్రసాదం నందు నిర్లక్ష్యం కూడదు అని తెలుపుట.
శ్రీరామ జయం.
****************************************
మిత్రులు నమస్కారం.
ఇందు తప్పు ఒప్పు లు మన్నించి మీ సమాధానం పంపగలరు.
Send your feedback to
Alapati Ramesh Babu
9440172262.

:: ఆనోభద్రా క్రతవో యంతు విశ్వతః ::. శ్రీ రాజమౌళి గారి వ్యాసాలు - 3

బుద్ధిపూర్వకంగా పూర్తి ఇష్టంతో చదివేదే చదువు. నేటి తరం విద్యార్థులకు చదివే చదువుకంటే దాని వల్ల వచ్చే ఆరంకెల జీతాన్ని ఇచ్చే కోర్సుల వైపే ఎక్కువ మక్కువ ఉంటోందన్నది నిపుణుల విమర్శ. దీంతో మిగతా కోర్సుల గురించి ఆలోచించడానికే భయపడే పరిస్థితి. మంచి జీతాన్నిచ్చే కోర్సులు జీవితాన్ని ఆనందమయం చేస్తాయా? ధృక్పథం, అభిరుచులు, మాట, సాహిత్యం, పొదుపు లాంటి మౌలిక అంశాలు లేకుండా జీవితంలో సామరస్యాన్ని, సమతుల్యతను సాధించడం కష్టం. సామాజిక బాధ్యత అందివ్వని చదువు దేశ సమగ్రతకు, పాలనావ్యవస్థకు సమస్యగా మారవచ్చు. విద్యార్థులు, ఉద్యోగార్థులు డిగ్రీలతో పాటుగా ఈ మౌలిక లక్షణాలను ఆకళింపుచేసుకుని ఆచరిస్తే... మంచి విద్యార్థిగా, పౌరుడిగా, పాలానాధికారిగా, నాయకుడిగా ఎదిగి ఆనంద భారతావనికి పునాదులు పటిష్టం చేసినవాళ్లవుతారు.

అమెరికా రాజ్యాంగాన్ని ఆ దేశ అగ్రనాయకులు ఆమోదించుకొని బయటకు వస్తున్న సమయంలో... ‘‘మాకు ఎలాంటి ప్రభుత్వ వ్యవస్థను ఇచ్చారు. నియంతత్వమా - రాచరికమా - రిపబ్లికా?’’ అని ఒక యవకుడు బెంజిమిన్ ఫ్రాంక్లిన్‌ను అడిగాడు. దీనికి ఫ్రాంక్లిన్... మీరు సురక్షితంగా ఉంచుకోగలిగే ‘రిపబ్లిక్’ అని సమాధానమిచ్చారు. ప్రభుత్వాధినేతను ప్రజలే ఎన్నుకునే పాలనా వ్యవస్థే రిపబ్లిక్. అంటే అలాంటి పాలన వ్యవస్థను విజయవంతంగా నడిపించుకుంటూ కాపాడుకోవాల్సిన బాధ్యత ప్రజలదే అని ఫ్రాంక్లిన్ భావం. ఆ బాధ్యత ప్రతి పౌరుడిలోనూ నరనరాన జీర్ణించుకోవాలన్నదే ఆయన అభిప్రాయం.

‘‘దేశమంటే మట్టికాదోయ్ దేశమంటే మనుషులోయ్’’ అన్న గురజాడ మాటలకు అర్థం ఇదే. సమర్థవంతమైన పాలనా వ్యవస్థలో భాగస్వాములై బాధ్యతాయత పౌరులుగా, అధికారులుగా, ప్రజాసేవకులుగా, పాలకులుగా లక్ష్య నిర్దేశం చేసుకుని ముందుకు వెళ్లాలనుకునేవారు బెంజిమిన్ ఫ్రాంక్లిన్ మాటల్లోని సారాంశాన్ని అర్థం చేసుకోవాలి.

దృక్పథం:
రెండు కప్పలు ఒక లోతైన గుంటలో పడిపోయాయి. తన ఖర్మే దీనికి కారణం అనుకుని ఒక కప్ప అలానే ఉండిపోయింది. మరో కప్ప మాత్రం బయటికి రావడానికి అనేక విధాలుగా ప్రయత్నించి గట్టు చేరింది. అప్పటివరకు.. ‘మీరు బయటికి రావడం అసాధ్యం’ అని కేకలు వేసిన తోటి కప్పలు ఈ దృశ్యాన్ని చూసి... ‘మేము అంతలా అసాధ్యం అని అరుస్తుంటే నీకు విన్పించలేదా’? అన్న ప్రశ్నకు సమాధానమిస్తూ... మీరు అరుస్తుండటం కన్పించింది కానీ విన్పించలేదు. మీరంతా నన్ను బయటకు లాగడానికి ప్రయత్నిస్తున్నారని భావించాను అని సమాధానమిచ్చింది. దీని సారాంశం ఏంటంటే... చుట్టూ ఉన్న ప్రతికూల పరిస్థితులను నిందిస్తూ... స్పష్టమైన లక్ష్యం, గమ్యం లేకుండా సాగే నిరాశావాదులందరికీ, ఆశావాదులందరికీ కూడా బయటకు వచ్చిన కప్ప దృక్పథం అనుసరణీయం, ఆచరణీయం. ఇది ఆచరణ సాధ్యం కావాలంటే ఆత్మపరిశీలనకు అధిక సమయం కేటాయిస్తే... తద్వారా ఇతరుల తప్పులను ఎత్తి చూపడానికి మన దగ్గర సమయం ఉండదు. ఇతరుల నిరాశావాదాన్ని స్వీకరించడానికి మనసు ఇష్టపడదు.

 

సమయానికి తగుమాటలాడే: 
సంభాషణ ఒక కళ. దీన్ని సందర్భాన్ని బట్టి ఉపయోగించాలి. ఈ తరం పిల్లల్లో సమయస్ఫూర్తి, సంభాషణా చాతుర్యం, చమత్కారం తగ్గుముఖం పడుతున్నాయని ఇంటర్వ్యూలు నిర్వహించే మానవ వనరుల నిపుణుల అభిప్రాయం. సమయస్ఫూర్తి అంటే వితండవాదం, చమత్కారం అంటే అనారోగ్యకర హాస్యం చేయమని కాదు. సమయస్ఫూర్తి, జీవితానుభవం, ఆత్మావలోకనం ద్వారా చక్కటి సంభాషణ నైపుణ్యం అలవడుతుంది.

1926లో రాధాకష్ణ పండితులు అమెరికాలో ఒక ఉపన్యాసం ఇస్తూ... భారతీయ తత్వ విలువల్లో ప్రపంచాన్ని రక్షించే సందేశం ఉంది అని అన్నారు. భారతదేశం స్వాతంత్య్రం కోసం పోరాడుతున్న రోజులవి. వెంటనే ఒక విద్యార్థి ఇండియా తనను తాను రక్షించుకోలేకపోతోంది. ప్రపంచాన్ని ఏమి రక్షిస్తుంది? అని ప్రశ్నించాడు. దానికి సమాధానంగా... ‘‘ఏసుక్రీస్తు ఇతరులను రక్షించడానికి పుట్టాడు కానీ తనను తాను రక్షించుకోవడానికి కాదు కదా’’ అని ఆయన చమత్కరించారు.  ఆ సమయస్ఫూర్తి, చమత్కారం ఆయనను  దేశంలోనే అత్యుత్తమ పరిపాలకునిగా తీర్చిదిద్దాయనడంలో ఎలాంటి సందేహం లేదు.

రామాయణంలో సంభాషణ ఎలా ఉండాలనే అంశంపై వాల్మీకి చక్కగా వివరిస్తారు...

అవిస్తరం అసందిగ్ధం అవిలంబితం అవ్యథం
ఉరస్థం కంఠగం వాక్యం వర్థతే మధ్య మన్వరం

(సంభాషణ క్లుప్తంగా, స్పష్టంగా, సాగతీతలు లేకుండా, మృదువైన స్వరంతో వర్ణోత్పత్తి స్థానాలైన హృదయ, కంఠాలను ఆశ్రయించి మధ్యమ స్వరంలో ప్రతి అక్షరం పలకాలి.)

అప్పుడే ఆ సంభాషణ శ్రోతను ఆత్మీయతతో ఆకట్టుకోగలుతుంది. గంటల కొద్దీ టాక్‌టైమ్‌ను వేలకు వేలు వెచ్చించి కొనుక్కుంటున్నాం కానీ... ఆ ‘టాక్’లో స్పష్టత, లక్ష్యం కొరవడి... సంభాషణ కొరత (కమ్యూనికేషన్ గ్యాప్)తో మానవ సంబంధాలు తల్లడిల్లిపోతూ... సామాజిక మూలాలనే దెబ్బతీస్తోంది అన్న విషయం మరిచిపోతున్నాం. అర్థం, లక్ష్యం లేని సంభాషణలు (చిట్ చాట్, గాసిప్) ఆ సమయంలో ఆనందింపజేసేవిగా ఉన్నా... తర్వాత మానసిక క్లేశాన్ని, న్యూనతాభావాన్ని కలిగిస్తాయని శాస్త్రవేత్తల పరిశోధనల్లో కూడా తేలింది. అర్థవంతమైన సంభాషణ ద్వారా.. ఆ సంభాషణలో వాడే పదాల ద్వారా.. వ్యక్తిత్వాన్ని అంచనా వేయగలిగే పరిస్థితి ఉందంటే సంభాషణ ప్రాముఖ్యాన్ని అర్థం చేసుకోవాలి.

సాహిత్య ఆస్వాదనం:వందలకొద్దీ పుట్టుకు వస్తున్న కోర్సుల వరదలో సాహిత్య పఠనాన్ని పూర్తిగా విస్మరించడం యువతరానికి, నవతరానికి శాపమే. సాహిత్యపఠనం వల్ల తాత్కాలిక ప్రయోజనాలు ఏమీ తక్షణం గోచరించకపోవడం వల్ల ఈ పరిస్థితి ఏర్పడింది అనుకోవచ్చు. అయితే సాహిత్య ప్రయోజనాలను విస్మరిస్తే... ఆధునికత పెరగవచ్చు ఏమో కానీ నాగరికత పెరగదు. సాహిత్య పఠనంలో.. శారీరక మానసిక వికారాలు అణిగి మనస్సు నిర్మలమవుతుంది. కఠిన హృదయాలను మృదు హృదయలుగా మార్చగలగడమే సాహిత్య ప్రయోజనం. అందుకే విశ్వశ్రేయ: కావ్య: అన్నారు. కావ్యం విశ్వశ్రేయస్సును కాంక్షించేది.

 

ఒక రోజు ఒక చిన్న పిచ్చుక రోడ్డు మధ్యలో వీపు నేల మీద ఆన్చి పడుకుని కాళ్లు పెకైత్తి ఆందోళనతో.. కాళ్లను విదిలిస్తుంది. అటుగా వెళుతున్న ఒక గుర్రం దానిని చూసి.. ‘తలకిందులుగా ఏం చేస్తున్నావ్’? అని అడిగింది. దానికి ఆ పిచ్చుక.. ఈ రోజు ఆకాశం, భూమి ఒకటి కాబోతున్నాయట. ఆకాశం, భూమి మీదకు వస్తే.. మనం మిగలం కదా? అందుకే ఆకాశాన్ని భూమి మీద పడకుండా ఆపడానికి ప్రయత్నిస్తున్నాను అంది. దానికి గుర్రం.. ‘పుల్లల్లాంటి కాళ్లతో ఆకాశాన్ని ఆపుతావా’ అంటూ హేళన చేసింది. దానికి పిచ్చుక ‘ఎవరు చేయగలిగింది వారు చేయూలి కదా. నేను చేయగలిగింది నేను చేస్తున్నాను’ అంది. అంత అల్ప ప్రాణికే లోక కల్యాణంపై అంత సమర్పణ భావం ఉందంటే ఉత్కృష్ట ప్రాణులమైన మనకు ఎంత ఉండాలి? ఏదైనా ప్రమాదం లేదా విపత్తు సంభవించినా లోకం ఎలా పోతే నాకేం? నేను సురక్షితంగానే ఉన్నాను కదా అని భావించేవారూ, గుర్రంలా ఆరోపించే వారూ మనలో అధికం. పిచ్చుకలా తమవంతు కృషి చేసేవారూ ఉన్నారు. తమ చుట్టూ ఉన్న సమాజం ఆనందంగా, ఆరోగ్యంగా, సురక్షితంగా ఉంటేనే మనం భద్రంగా ఉంటాం అనే భావన బలపడాలి. ఆ భావనను సృష్టించి, పెంపొందించేదే సాహిత్యం. విశ్వశ్రేయస్సులోనే వ్యక్తి సౌభాగ్యం కూడా ఇమిడి ఉంది అని దీని అర్థం.

అంతర్ముఖ అభివృద్ధికి అభిరుచి:ఒక వ్యక్తి తాను అనుభవించిన ఆనందాన్ని ఇంకొకరిలో కలిగించడానికి చేసే ప్రయత్నమే కళ అంటారు టాల్‌స్టాయ్. నచ్చిన కళలో ఆనందించడమే అభిరుచి. అభిరుచిని ఎవరికి వారు తమ మానసిక స్థితిని బట్టి ఎంచుకోవాలి. ఎందుకంటే మానసిక స్థితి ప్రతి ఒక్కరిదీ భిన్నంగా ఉంటుంది కాబట్టి. ఎవరో చెప్పారనో, ఇంకెవరో చేస్తున్నారనో కాకుండా.. ఎవరికి వారు తమ తమ ఆత్మానందం కోసం అభిరుచిని అభివృద్ధి చేసుకోవాలి. జీవిత కాలం నిండుగా, నిర్భయంగా, మానవత్వంతో బతకాలంటే అభిరుచి అత్యవసరం అంటారు సంజీవ్‌దేవ్.

సాధారణ వ్యక్తులు కాల, భావ ప్రవాహాల్లో కొట్టుకుపోతారు. కొందరు సమస్యలు, కష్టాల కడగండ్లు చుట్టుముడుతున్నా వాటిలో కొట్టుకుపోకుండా.. తాము సుఖపడుతూ, తమ చుట్టూ ఉన్నవారిని అర్థం చేసుకుంటూ తమకు చేతనైనంత ఆనందం పంచుతారు. దీనికి కారణం అభిరుచి కారణంగా వారిలో ఏర్పడిన అంతర్ముఖ అభివృద్ధి. దురదష్టవశాత్తూ నేటి సమాజంలో మనుషుల మధ్య ప్రేమానురాగాల కంటే సాంఘిక హోదాకే ఎక్కువ గౌరవం లభిస్తోంది. ప్రతివాళ్లకు తాము సుఖంగా జీవించే కంటే అందరూ తాము సుఖంగా జీవిస్తున్నట్లు అనుకోవాలని భావిస్తూ క్రమంగా జీవితంలో పై మెరుగులకే ప్రాధాన్యం ఇవ్వడం వల్ల జీవనం, జీవితం డొల్లగా మారిపోయి మానవసంబంధాల్లో మానవత్వం మృగ్యమవుతోంది. ప్రేమ లేకుండా పెట్టిన రొట్టె చేదుగా ఉండటమే కాకుండా ఆకలిని సగమే తీర్చినట్లు హృదయాలతో మానవసంబంధాలను నెరపని ప్రస్తుత స్థితి అంతర్ముఖ అభివృద్ధి లేని కారణంగా తన చుట్టూ వెగటుతనాన్నే వ్యాపింప జేస్తోంది. అందుకే ఆనందమయ జీవన శైలికి అభిరుచి అత్యవసరం. ‘నీ అభిరుచి చెబితే నువ్వేంటో నేను చెబుతా’ అంటారు ఐన్‌స్టీన్.

థామస్ ఆల్వా ఎడిసన్‌ను సృష్టిలో నీకు ఆసక్తి కలిగించే అంశాలు ఏమిటని ప్రశ్నిస్తే.. ‘అన్నీ’ అని సమాధాన మిచ్చారు. ఆయన అభిరుచి సాంద్రత ఆయన జీవన సాంద్రతను పెంచడమే కాకుండా మానవ జీవన గమనాన్ని ఎన్నో రెట్లు సారవంతం చేసింది.

 

పొదుపు:
వివేకానందుని మాటల్లో... మనిషికి గల పాపాలు రెండు. అసహనం, అత్యాశ. అత్యాశవల్ల స్వర్గానికి దూరమయ్యాడు. అసహనం వల్ల స్వర్గాన్ని చేరుకోలేక పోయాడు. దీనికి కారణం మానవుడు సంపద సృష్టి, వినియోగంలో పొదుపు అనే మూల సూత్రాన్ని విస్మరించడమే. ప్రాథమిక అవసరాలు, సౌకర్యాలు, విలాసాలు అనే నిచ్చెనలో ఏ మెట్టు మీద నిలబడాలో తెలియని సందిగ్ధంలో కొట్టుమిట్టాడుతున్నాడు.

ఉరుకులు, పరుగులతో కూడిన యాంత్రిక జీవనాన్ని సాగిస్తూ.. విశ్రాంతి కోసం టీవీ లాంటి ఉపకరణాన్ని ఆశ్రయిస్తే... మంచి నాన్న అనిపించుకోవాలంటే ఫలానా కారులో తిరగాలని... మంచి భర్త కావాలంటే... ఫలానా కంపెనీ డైమండ్ రింగ్ బహుమతిగా ఇవ్వాలని... కంప్లీట్ మ్యాన్ అనిపించుకోవాలంటే ఫలానా కోటు వేసుకోవాలంటూ చేసే ప్రకటనల దండయాత్రలకీ, పొందాలనుకునే విశ్రాంతికి బదులు అశాంతి, అసహనానికి లోనవుతున్నాం. ఆ అశాంతిలో ఆనందం ఏంటో మరిచిపోయి ఆ ప్రకటనల యద్ధంలో గుచ్చుకున్న బ్రాండ్ల గాయాలన్నీ మాన్పుకోవడానికి షాపింగ్‌మాళ్లకు పరుగెడతాం. ఈ బ్రాండ్ల గందరగోళంలో మన బ్రాండ్ ఏంటో మనమే తెలుసుకోలేని కత్రిమ అజ్ఞానానికి గురవుతున్నాం. ఇంట్లో వస్తువుల బ్రాండ్లన్నీ మార్చినా... మళ్లీ కొత్త బ్రాండ్స్.. కొత్త ప్రకటనలు.. మళ్లీ.. పాత అసహనం.

కూర్చుని టీవీ చూస్తే పొట్ట పెరుగుతుందని.. ట్రెడ్‌మిల్‌పై పరుగెడుతూ టీవీ చూడమని చెప్పే ప్రకటనను అమలు చేయడానికి పరుగెడతాం. ఈ పరుగులో ప్రశాంత జీవన గమనానికి కావాల్సిన శాంతి, సహనం, పొదుపు, తృప్తి అనే మౌలిక అంశాలను మరిచిపోయి... ప్రతి వస్తువు విషయంలో ఇతరులతో పోల్చుకుంటూ మన ఉనికిని కోల్పోతున్నాం. మానవ జీవనన ప్రాథమిక దశలో మనిషి తనకు అవసరమైనంతే వేటాడేవాడు. మరి ఇప్పుడు? ఏ పక్షి కూడా అవసరాన్ని మించి ఆహారాన్ని కూడా పోగేయదు. మరి మనం?

ఇటీవల కొందరు మిత్రులు జర్మనీలో ఒక హోటల్లో భోజనం చేస్తూ... అవసరానికి మించి ఆర్డర్ ఇవ్వడం వల్ల అవి తినలేక వదిలేశారు. ఇదంతా గమనిస్తున్న జర్మన్ మహిళ అభ్యంతరం వ్యక్తం చేస్తే... మా డబ్బు, మా ఆహారం, మా ఇష్టం అని ఆ మిత్రులన్నారు. దానికి ఆమె  ఆవేదనతో స్పందిస్తూ... డబ్బు మీది కావచ్చు కానీ వనరులు సమాజానివి. మీ చర్య వల్ల సామాజిక శాంతికి భంగం వాటిల్లే ప్రమాదం ఉందంటూ ఆ మహిళ సాంఘిక భద్రతా దళాలకు తెలపడం, ఆ యవకులు జరిమానా చెల్లించాల్సి రావడం జరిగింది.

ఆమెకు ఉన్న సామాజిక స్పృహ, పొదుపుపై అవగాహన అందరికీ ఆదర్శం. తనను కలవడానికి వచ్చిన సందర్శకులను చాణుక్యుడు.. ‘మీరు వచ్చిన పని వ్యక్తిగతమా? వృత్తి పరమైనదా’? అని ప్రశ్నించాడు. వారు వ్యక్తిగతం అని చెప్పడంతో.. తాను పనిచేస్తున్న పెద్ద (ప్రభుత్వ) దీపాన్ని ఆర్పివేసి చిన్న (వ్యక్తిగత) కొవ్వొత్తిని వెలిగించాడు. ఆశ్చర్యపోయిన సందర్శకులతో.. వ్యక్తిగత కార్యానికి వ్యక్తిగత వనరుల పరిమితంగా వాడటమే తన జీవనసూత్రమని చాణుక్యుడు వివరిస్తాడు. నాయకత్వం అంటే దారి పొడవునా ముందు నడవడం కాదు. బాట వేయడం.. దారి చూపడం. ఎంత దూరం వెళ్లాం, ఎన్ని వింతలు చూశాం అని కాదు ఎన్ని అనుభూతుల్ని మూటగట్టుకున్నాం? ఎంత ఆత్మ సంతప్తిని పొందగలిగాం అన్నది ముఖ్యం. ఆల్‌ఫ్రెడ్ నోబెల్ బతికుండగానే మరణించినట్లు వార్తలు వచ్చాయట. డైనమెట్ కనిపెట్టి అనేక మంది వినాశనానికి కారణమయిన వ్యక్తి మరణించాడు  అని పత్రికలు సంపాదకీయాలు రాశాయి. నిజంగా మరణించినా ఈ ప్రపంచం తనను ఇలానే గుర్తుంచుకుంటుందని భావించి... తన పేరు చెబితే మంచి గుర్తుకురావాలని ఆయన నోబెల్ బహుమతిని ప్రారంభించాడు. ఇపుడు నోబెల్ అనగానే బహుమతి గుర్తుకువస్తుంది కానీ డైనమెట్ కాదు.

అసంపూర్ణంగా ఉన్న జ్ఞానాన్ని ఎప్పటికప్పుడు నింపుకోవటమే అభివృద్ధి. అందుకు అనుశీలన, అంతర్‌దృష్టి, అధ్యయనం, ఆలోచన అవసరం. ఆయా రంగాల్లోని మేధావులందరినీ అధ్యయనం చేయాలి. వారికి తట్టని అంశాలను పరిశీలించాలి. సమాజానికి మన వంతు తోడ్పాటును అందించాలి.

  

రుగ్వేదంలో అన్నట్లు
‘ఆనోభద్రా క్రతఓ యంతు విశ్వతః’
(అన్ని వైపుల నుంచి ఉదాత్త భావాలు మనకు సంక్రమించుగాక.)

ధాన్యానాముత్తమం దాక్ష్యం - RAJAMOULI ESSAY'S - 2

అమెరికాలోని ఒక నిరుపేద నీగ్రో కుటుంబంలో పుడుతూనే బానిసగా జన్మించాడు. తండ్రిని బాల్యంలోనే కోల్పోయాడు. తనను, తన తల్లిని బానిసలుగా అమ్మడానికి ప్రయత్నించిన వర్తకులు తల్లిని అమ్మేశారు. కానీ జబ్బుపడ్డ అతడిని కష్టపడటానికి పనికిరాడని ఒక పండ్ల తోట వద్ద వదిలి వెళ్లిపోయారు. ఖాళీ సమయాల్లో బట్టలు ఇస్త్రీ చేయగా వచ్చిన డబ్బుతో.. వృక్షశాస్త్రాన్ని మధించి దాదాపు మొక్కలకు వచ్చే అన్ని రకాల వ్యాధులకు 300 రకాల మందులను వృక్షశాస్త్ర మెళకువలతోనే కనిపెట్టాడు. అతని క్రమశిక్షణ, అంకితభావం, మేధస్సు చూసి సంవత్సరానికి లక్ష డాలర్లు ఇస్తానని, తనతో కలిసి పని చేయాలని కోరాడు థామస్ ఆల్వా ఎడిసన్. కానీ తన కాలేజీలోనే తన విద్యను, పరిశోధనల ఫలితాలను అందరికీ పంచుతాననీ తద్వారా అమెరికా వ్యవసాయరంగం అతి తక్కువ ఖర్చులో ఎక్కువ ఉత్పాదకత గల దేశంగా అవతరించగలదని నమ్మి అనుకున్నది సాధించాడు. ‘నేను తయారుచేసిందంతా భగవంతుడు నాకు ఇచ్చింది. దాన్ని వేరొకరి లాభం కోసం ఎలా అమ్మగలను’ అనేవాడాయన. దేశమంతా లక్షలాది రైతులకు ఉచితంగా తన పరిశోధనల సారాన్ని అందించి వారిని, వారి పంటలను ఎప్పటికీ సురక్షితంగా ఉండేలా తోడ్పడ్డాడు. ఆయన మరణించిన తర్వాత ఆయన సమాధిమీద ఇలా రాసి ఉంది. "He could have added fortune to fame, but caring for neither he found happiness and honour in being helpful to the World'' ‘‘కావాలనుకుంటే కీర్తితోపాటు సంపద కూడా వచ్చేది కానీ రెంటినీ లెక్కచేయక తన ఆనందం, గౌరవం ప్రపంచానికి సాయపడడంలోనే ఉంది అని భావించాడు’’ ఆయనే జార్జి వాషింగ్టన్ కార్వర్. చిన్న విషయాన్ని కనిపెట్టినా పేటెంటు కోసం పరుగులు పెట్టి రాయల్టీ కోసం రాద్ధాంతం చేసే రోజుల్లో ఒక్క పేటెంటు తీసుకోకుండా లాభాపేక్ష లేకుండా తనదేశ రైతులు పదికాలాలపాటు చల్లగా ఉండాలన్న అతని తపన అందరికి ఆదర్శనీయం. తన జీతంలో పొదుపు చేసిన మొత్తంతో కార్వర్ రీసెర్చ్ ఫౌండేషన్ ఏర్పాటు చేశారు. ఇలా తను మరణించిన తర్వాత కూడా సమాజానికి ఉపయోగపడాలనే అతని ఆశయాలు ఎంత ఉదాత్తమైనవో అర్థమవుతుంది. అంగణవేదీ వసుధా కుల్యా జలధి: స్థవీచ పాతాళమ్ వాల్మీక: చ సుమేరు: కృతప్రతిజ్ఞానస్య ధీరస్య పరోపకారం కోసం కృతనిశ్చయంతో ఉన్నవారికి భూ మండలమంతా చిన్న తోటలా, సముద్రం ఒక చిన్న కాల్వలా, పాతాళం ఒక విహార ప్రదేశం లాగా, మేరు పర్వతం ఒక చిన్న పుట్టలా కనిపిస్తుంది. అటువంటి వీరులకు ఎన్ని అవరోధాలొచ్చినా వాటికవే తొలగిపోతాయి. లేకపోతే తొలగించుకోగలరు. తన సోదరుని వివాహానికి బంధుమిత్రులందరికీ భోజనం పెట్టాలనుకున్నా... దేశంలో (భారతదేశానికి స్వాతంత్య్రం వచ్చిన తర్వాత) ఆహార కొరత వల్ల, అప్పుడున్న నియమం ప్రకారం కేవలం 30 మందికి మాత్రమే పెట్టాలని తెలిసి... ఎలాగైనా దేశాన్ని వ్యవసాయరంగంలో స్వయం సమృద్ధి దిశగా అడుగులు వేయించాలని నిర్ణయించుకున్నాడు. ఐపీఎస్‌కు ఎంపికైనా చేరకుండా.. హరితవిప్లవం ద్వారా భారతదేశాన్ని స్వావలంబన దిశగా అడుగులు వేయించిన ఎం.ఎస్. స్వామినాథన్ స్ఫూర్తిదాయక ప్రయాణం విద్యార్థులందరికీ దిక్చూచే. బాల్యం నుంచీ సమస్యలు సతమతం చేసినా, ధైర్యంగా ఎదుర్కొని, వాటిని అధిగమించి విఫలమవడానికి వేయి సాకులున్నా సఫలమైన ఈ మహానుభావులు.. విద్యార్థి దశలో నిర్ణయాత్మక సందిగ్ధంలో కొట్టుమిట్టాడుతూ ఇష్టం ఉన్నా లేకున్నా ఎవరో చెప్పారని, మరెవరో తీసుకున్నారని, వేరెవరో బాగా సంపాదిస్తున్నారనీ అస్పష్ట వైఖరితో అసమంజస నిర్ణయాలు తీసుకుని తమకూ, తమ వారికీ క్లేశ కారణమవుతున్న వారందరికీ ఆదర్శమే. చదువు అంటే కేవలం పాఠ్యపుస్తకం పఠనమే కాక మానవసంబంధాల సున్నితత్వాన్ని అర్థంచేసుకుని చదువుకుంటూ తల్లిదండ్రులకు చేదోడు-వాదోడుగా ఉండటమే. ఇంటి పనులు చేసుకోవడం చిన్నతనంగా భావిస్తే అది విద్యాభ్యాసంలో లోపమే. కుటుంబం నడవడానికి, తన చదువుకు ఎంత ఖర్చువుతోంది? కుటుంబ ఆదాయం ఎంత? ఎక్కడి నుంచి వస్తోంది? తదితర అంశాలు విద్యార్థులు అర్థం చేసుకొంటే వారి ఆహారం, ఆహార్యం, అలవాట్లలో, ఆనందాలలో, అభిరుచులలో మితవ్యయం పట్ల శ్రద్ధ పెరుగుతుంది. ఇలా ఏర్పడే ఆర్థిక క్రమశిక్షణ చదివే చదువుపట్ల మరింత అంకితభావం పెంచడమే కాకుండా తల్లిదండ్రుల పట్ల గౌరవభావాన్ని ఇనుమడింప చేస్తుంది. అది కుటుంబ సభ్యుల మధ్య ఆరోగ్యకర, ప్రజాస్వామ్యబద్ధమైన సంభాషణ పెంపొందింపచేసి ఒకరినొకరు అర్థం చేసుకొని, ఒకరికోసం ఒకరు జీవించే ఆహ్లాదకర వాతావరణం ఇంట్లో ఏర్పడుతుంది. ఇలా ఏర్పడే జీవితానుభవం జీవితంపట్ల వాస్తవిక దృక్పధాన్ని అలవరుస్తుంది. అలాకాకుండా చదివిన చదువును జీవితానికి అన్వయించుకుంటూ, అర్థవంతంగా నిజజీవితంలో గమనిస్తూ ముందుకు సాగాలి. ఇలా చదువు పెరిగే కొద్దీ, చదవాల్సిన పుస్తకాలు పెరిగే కొద్దీ విషయసేకరణపై, విషయంపై పట్టు పెరిగి అది విద్యార్థిలో అంతర్భాగం అయ్యే అవకాశం ఏర్పడుతుంది. ఇది జరగాలంటే విద్యార్థులు, తల్లిదండ్రులు, ఉపాధ్యాయులు అందరూ చర్చించి ముందుకు కలిసి నడవాలి. లేకపోతే జీవితానికి అన్వయించని చదువు, చదివినా అర్థంకాని జీవితం ఇవే ప్రాథమిక సమస్యలుగా మిగిలిపోతాయి. అన్నం, కూర, నెయ్యి కలుపుకుని సమపాళ్లలో రుచిగా భుజించడం నేర్పిస్తే జీవితాంతం ఆ అలవాటు ఉపయోగపడుతుంది. అదే అన్నీ కలిపి ముద్దలుగా చేసి పెడితే తినడం సులభమే కానీ, ముద్ద తయారు చేయడం రాదు. పాఠ్యపుస్తకాలతోపాటు సమాజాన్ని కూడా అధ్యయనం చేయగలిగే వారుగా తయారైతేనే Intelligence quotient, Emotional quotient, Social quotient, Spiritual quotient అన్నీ సమపాళ్లలో కలిసిన వ్యక్తిగా రూపొందుతారు. ఐఐటీ మద్రాసులో మెకానికల్ ఇంజనీరింగ్ చదివి వ్యవసాయం చేస్తానన్న మాధవన్‌ను తల్లిదండ్రులు వారించినా "I want to transform what I study in to what I love'' అనుకుని..పనిచేసి దాచుకున్న డబ్బుతో ఆరు ఎకరాలు కొని వ్యవసాయం చేస్తే.. మొదట్లో నష్టం వచ్చింది. అయినా పట్టువిడవకుండా ఇజ్రాయెల్‌లోని డ్రిప్ ఇరిగేషన్ విధానాన్ని (750 లీటర్లు అవసరం అయ్యే దగ్గర లీటరు నీరు సరిపోతుంది) అవలంభించి వ్యవసాయాన్ని లాభసాటిగా మార్చుకున్నాడు. వ్యవసాయ విశ్వవిద్యాలయాలలో వ్యవసాయ రుణాలు ఎలా తీసుకోవాలో చెప్పేకంటే ఆచరణాత్మక ప్రయోగాలు చేయాలంటారు. తన పొలంలో ప్రతి ఎకరాలో 10 సెంట్లు పరిశోధనలకు కేటాయిస్తారు. అమెరికాలో గంట పనిచేసి మూడు భోజనాలు సంపాదిస్తే ఇక్కడ రోజంతా పనిచేసినా ఒక్క భోజనం రాని పరిస్థితి. దీన్ని మార్చాలి. లేకపోతే ఆహార అభద్రత అణుబాంబు కంటే ప్రమాదకరమైంది అంటారు మాధవన్. ఆయన లాంటి ఎందరో ఇంజనీర్లు తమ ఇంజనీరింగ్ జ్ఞానాన్ని తమ హృదయానికి నచ్చిన రంగంలో వినియోగిస్తే మనదేశాన్ని ఎంతముందుకు తీసుకువెళ్లవచ్చో? మాజీ రాష్ర్టపతి అబ్దుల్ కలాం మాధవన్ పొలాన్ని సందర్శించి అబ్బురపడి మనకు మిలియన్ మాధవన్‌లు కావాలన్నారు. జీవితంలో అన్నీ మనల్ని వెతుక్కుంటూ రావు. మనమే అన్వేషించాలి. జీవిత గమనంలోని ప్రతి మలుపులోనూ మనకు ఎన్నో పాఠాలు దొరుకుతాయి నేర్చుకోగలిగితే. ఉదయం నాలుగు గంటలకు లేచి, పేపర్లు వేసి, స్నానం చేసి చదువుకొని ఆ తర్వాత పై చదువులు ఉపకారవేతనంతో ఎంఐటీలో చదువుతున్నప్పుడు రెండురోజుల్లో ఆశించిన ఫలితం రాకపోతే ఉపకారవేతనం నిలిపివేస్తానన్న అధ్యాపకుని మాటలతో ఆ ఫలితాన్ని చెప్పిన సమయానికి అందించారు అబ్దుల్ కలాం. ఈ సంఘటన కాలం విలువ చెప్పడమే కాకుండా ఒక పని నిర్దేశిత సమయంలో పూర్తి కావడానికి కొంత ఆరోగ్యకరమైన ఒత్తిడి, మనసునిండా కాంక్ష అవసరమనే పాఠాన్ని నేర్పిందంటారు కలాం. అంతేకాకుండా ప్రతిమనిషి యజమానిగా మాత్రమే కాకుండా పనివాడిగా కూడా పనిచేయగలిగినపుడే విజయవంతమైన ఫలితాలు వస్తాయని తాను నేర్చుకున్న జీవితపాఠం అంటారాయన. స్కాలర్‌షిప్ ఆపేస్తానని టీచర్ అంటే ఎంతమంది ఇలాంటి పాఠాలు నేర్చుకుంటారు? కావ్యశాస్త్ర వినోదేన కాలో గచ్ఛతి ధీమతామ్ వ్యసనేనచ మూర్ఖాణాం నిద్రయా కలహేనచా బుద్ధిమంతుడు శాస్త్ర విజ్ఞాన విషయాలను అధ్యయనం చేస్తూ స్వానుభవంతో ప్రావీణ్యత సాధిస్తాడు. మూర్ఖులు వ్యసనాలు, నిద్ర, కలహాలతో కాలం వెళ్లదీస్తారు. గొప్పవారిని చూసినా, వారి గురించి విన్నా మనకు కూడా వారిలా పేరు ప్రఖ్యాతులు వస్తే బాగుండుననిపిస్తుంది. అయితే విపత్కర పరిస్థితుల్లో, అసాధారణ సమస్యలు వచ్చినపుడు మనోనిబ్బరం కోల్పోకుండా వివేకం, సహనం, సూక్ష్మ గ్రాహ్యత, లోకజ్ఞానం ఉపయోగించి వారు ప్రతిస్పందించే తీరు వారినడక, నడత, నైపుణ్యాలను మనకు చెప్పడమే కాకుండా మనం నేర్చుకోవాల్సిన విషయాలను గుర్తు చేస్తుంది. కాలేజీ చదువుల కోసం ట్యూషన్లు చెప్పి, స్వశక్తితో కొంతస్థాయికి ఎదిగి తర్వాత మైసూరు సంస్థానం వారి సాయంతో సివిల్ ఇంజనీరింగ్‌లో ప్రథమస్థానాన్ని సాధించి.. మొదటి ఉద్యోగంలోనే సింధునది నీటిని సుక్కూరు పట్టణానికి తెచ్చి ప్రజల దాహార్తిని తీర్చిన మోక్షగుండం విశ్వేశ్వరయ్య ఎక్కడ పనిచేసినా తనదైన ముద్రను వేసేవారు. మహానది డ్యామ్ నుంచి వరదనీరు వృథాగా పోతుందని దాన్ని వాడుకోవడానికి ఆటోమేటిక్ స్లూయిజ్ గేట్లు తయారు చేశారు. మూసీనది వరదల్లో విలవిలలాడిన హైదరాబాద్‌ను హైదరాబాద్ చీఫ్ ఇంజనీరుగా డ్యామ్‌లు, బండ్‌లు, పార్కులు కట్టి సురక్షితంగా, సుందరంగానూ మలిచారు. కర్ణాటకలో కృష్ణరాజసాగర్ డ్యామ్‌ను నిర్మించి లక్షల ఎకరాలను సాగులోకి తెచ్చారు. ైమైసూరు దివానుగా తనను నియమించినపుడు బంధువులందరినీ భోజనానికి పిలిచి, తన పదవి ద్వారా వారు ఎటువంటి స్వలాభాలనూ ఆశించనంటేనే ఆ పదవి చేపడతానని వారి దగ్గర మాట తీసుకునే వరకు పదవి చేపట్టలేదు. కానీ ఏ బంధువుకు ఏ అవసరం వచ్చినా తన జీతంలో నుంచి ఇచ్చేవారు. ఆయన మాటల్లో చెప్పాలంటే "To give real service you must add something which cannot be bought or measured with money'' ‘‘డబ్బుతో కొనలేనిది, వెలకట్టలేనిది ఏదైనా జోడించగలిగితేనే మనం నిజంగా సేవచేసినట్లు’’  అంత మహానుభావుడు కాబట్టే ఆయన జన్మదినమైన సెప్టెంబరు 15ను ‘ఇంజనీర్‌‌స డే’గా జరుపుకుంటాం. ఆయన జీవితంలో నుంచి నేర్చుకోగలిగిన నేర్పు, నమ్రత ఉన్నవారికి ఎన్ని నాయకత్వ పాఠాలు. అభివాదస్య శీలస్య నిత్యం వృద్ధో పసేవిన: చత్వారి తస్య వర్ధన్త ఆయు: ప్రజ్ఞా యశో బలం ఎవరైతే విజ్ఞులు, మహానుభావుల పట్ల వినమ్రతతో, భక్తిభావంతో ఉంటారో వారి ఆయువు, వివేకం, యశస్సు, బలం వృద్ధి చెందుతాయి. ఒక ప్రముఖ కంపెనీ క్యాంపస్ ప్లేస్‌మెంట్లకు ఎంపికైన విద్యార్థులకు ఇలా ఉత్తరం రాసింది.‘‘మీలో చాలామంది డిగ్రీ పూర్తి చేస్తున్నందుకు, మొదటి ఉద్యోగంలో చేరుతున్నందుకు చాలా ఆనందంగా గర్వంగా భావిస్తుంటారు. మీకు రాబోయే జీతాల గురించి, పదవుల గురించి చర్చించుకుంటూ ఉంటారు. కానీ మేము మాత్రం మీరు పంపిన బయోడేటాలు చూస్తూ మీ నాణ్యత, మీ నైపుణ్యం, మీ ఉత్పాదకత, మీ విశ్వసనీయత ఎలా ఉంటాయోనని ఆందోళన చెందుతూ రాస్తున్నాం. కానీ మీకు చెప్పకపోతే మీ తరం, మీ తర్వాతి తరం కూడా నేర్చుకోవాల్సినవి నేర్చుకోక నాణ్యతా ప్రమాణాలను తగ్గించి వేస్తాయనే ఆందోళనతో రాస్తున్నాం. మీరు ఇంగ్లిష్‌లో అనర్గళంగా మాట్లాడగలం, రాయగలం అని బయోడేటాలో రాస్తారు. కానీ సగానికిపైగా బయోడేటాల్లో ఇంగ్లిష్ తప్పుల తడకలు. ప్రపంచస్థాయిలో పనిచేయడానికి అవసరమైన భాషలో నైపుణ్యం సాధించాల్సిన అవసరం లేదా? ఆలోచించండి? సమస్యా పరిష్కార నైపుణ్యం పుష్కలంగా ఉందని రాస్తారు. ఇంతకుముందు మీ సీనియర్లు కూడా ఇలాగే రాశారు. ఎప్పుడు చిన్న సమస్య వచ్చినా నిబ్బరంగా పరిష్కారం ఆలోచించకుండా వెంటనే ఏం చేయాలని అడుగుతారు. మీస్థాయి సమస్య మీరు పరిష్కరించలేకపోతే మీరు మీ సంస్థలో ఆత్మవిశ్వాసంతో ఎలా పని చేయగలరు? ఇప్పటినుంచైనా ఈ అలవాటు చేసుకుంటారని ఆశించవచ్చా? మారుతున్న పరిస్థితులకు అనుగుణంగా కొత్త మెళకువలు నేర్చుకుంటామని మాట ఇచ్చి బాధ్యతలు చేపడతారు. విధుల్లో చేరిన తర్వాత నేర్చుకోవడమే మానేస్తున్నారు. నైపుణ్యాన్ని మెరుగుపరచుకోకుండా మెరుగైన జీతం ఇవడం ఎలా సాధ్యం? సంస్థ పట్ల పూర్తి నిబద్ధతతో సంస్థ పురోభివృద్ధికి తోడ్పతామని చెబుతారు. కానీ కాస్త మెరుగైన జీతం ఎవరైనా ఇస్తానంటే అవకాశం వచ్చిన వెంటనే సంస్థను వదిలి వెళ్లిపోతారు. మేము మిమ్మల్ని అర్ధంతరంగా సంస్థ నుంచి బయటకు పంపితే మీరు ఎంత బాధపడతారో అవసరమైన సమయంలో మీరు సంస్థను వదిలేస్తే ఆ సంస్థకు ఎంత కష్టమౌతుందో ఆలోచించారా? మీ విశ్వసనీయతను ఎలా విశ్వసించడం? మీకు వ్యక్తిగత అవసరం ఉన్నపుడు ఆఫీసుకు ఆలస్యంగా వచ్చినా ఏమీ అనకూడదని మీరు అనుకోవడం తప్పుకాదు. కానీ సంస్థకు అవసరమైనపుడు సహజమైన ఇష్టంతో మీరు సంస్థ సమస్యను పరిష్కరించడంలో తోడ్పడాలని ఆశించడం అత్యాశా? మీ కెరీర్ ఆరంభం-అంతం కూడా మీ చేతిలోనే ఉంది. ఒక మీరు వీలైనంత నైపుణ్యం, సామర్థ్యం పెంచుకుని మీకు, మీ కుటుంబానికీ, మీ సంస్థకూ, దేశానికీ ఒక తరగని ఆస్తిగా మారాలని - ఒక బాధ్యతాయుతమైన కంపెనీగా మా ఆకాంక్ష. భాషా నైపుణ్యం, జ్ఞాన తృష్ణ, స్వవివేకం, విలువలతో కూడిన భాగస్వామ్యం, Professionalism - ఇవి మీ ఎదుగుదలకు, మీ ద్వారా మా ఎదుగుదలకు మెట్లు/పునాదులు. నిజాయితీతో ఆత్మావలోకనం చేసుకుని, సుహృద్భావంతో అర్థం చేసుకుని సహకరిస్తూ సంస్థలో శాశ్వత భాగస్వాములవుతారని ఆశించవచ్చా? ఈ ఉత్తరం మనందరికీ ఏదో ఒక విషయంలో వర్తిస్తుంది. మరి వారు పేర్కొన్న ప్రొఫెషనలిజం అంటే ఏమిటి? తండ్రి లేని ఐదేళ్ల మహదేవ అనే చిన్న కుర్రవాడిని.. అతని తల్లి ఏదో ఒక పనిచేస్తూ పోషించేది. అనారోగ్యంతో చనిపోయిన తన తలి అంత్యక్రియలు అనాథలా జరిగాయిని భావించి తన తల్లిలాంటి పరిస్థితి మరెవ్వరికీ రాకూడదని భావించి... ఎవరూ లేనివారికి తనే శాస్త్రోక్తంగా అంత్యక్రియలు చేసేవాడు. ఇప్పటి వరకూ దాదాపు 45 వేల మందికి అలా శ్రద్ధగా అంత్యక్రియలు చేశాడు. ఇంకా చేస్తున్నాడు. అతను మృతదేహాలను ఏదైనా నదిలో పారేసినా అడిగేవారు లేరు. కానీ ఎటువంటి పర్యవేక్షణ లేకుండా తను నిర్ధారించుకున్న ప్రక్రియ ప్రకారం అంకితభావంతో పని పూర్తి చేసేవాడు. మరి జీతం తీసుకుంటూ మన పని మనం చేయడానికే 10 సార్లు చెప్పించుకుని, పర్యవేక్షకుడితో తిట్లు తిని, ఆ భయంతో పనిపూర్తి చేసే మనలో ప్రొఫెషనలిజం ఉందా? లేదా? ప్రశ్నించేవారు, పర్యవేక్షణ లేకున్నా పూర్తి నిబద్ధతతో మహదేవ చేసేపనిలో ప్రొఫెషనలిజం ఉందా? అనేది ప్రతి రంగంలో తమని తాము ప్రొఫెషనల్ అని పిలుచుకునే ప్రతివారూ ఆత్మావలోకనం చేసుకోవాల్సిన వాస్తవ ఉదాహరణ. ప్రొఫెషనలిజం అంటే డిగ్రీలు, కోర్సులు, దుస్తులు, వాహనాలు, ఐడెంటిటీ కార్‌‌డ్స.... ఇవేనా? లేదా పర్యవేక్షణ ఉన్నా లేకున్నా తన పనిని పూర్తి నాణ్యతా ప్రమాణాలతో పూర్తి చేయడమా? కంపెనీవారు రాసిన ఉత్తరం, మహాదేవ ఉదాహరణ కింది సుభాషితాన్ని గుర్తుకు తెస్తాయి. గుణేషు క్రియతాం యత్నః కిమాటోపైః ప్రయోజనమ్ విక్రయన్తే న ఘంటాభిః గావః క్షీర వివర్జితాఃనాకీ గుణాలున్నాయని చెప్పడం కంటే ఆ గుణాలు అలవర్చుకోవడం అత్యవసరం. మెడలో గంటకట్టినంత మాత్రాన పాలివ్వని ఆవును మభ్యపెట్టి అమ్మినా.. వాస్తవం తెలిసి వదిలివేస్తారు. ప్రముఖ శాస్త్రవేత్త నోబెల్ బహుమతి గ్రహీత చంద్రశేఖర్ తన పరిశోధనల సారాన్నంతా చక్కని సొంపైన భాషలో, ఒక చదివింపచేసే శైలిలో వ్యాసాలు రాసేవారు. క్లాసిక్స్‌తోపాటు ఆంగ్ల కవులైన టి.ఎస్.ఇలియట్, షేక్‌స్పియర్, హెమింగ్‌వే లాంటి ప్రముఖ రచయితల రచనలు చదువుతున్నప్పుడు, తన పరిశోధనల సారాన్ని వారిలాగా చదివింపచేసేలా, ఆనందింప చేసేలా ఎందుకుండకూడదని ఒక విలక్షణశైలిలో రాసేవారు. ఇది శాస్త్ర సాంకేతిక పరిశోధనా వ్యాసాల్లో బహు అరుదు. అందుకే అంత గొప్పవాడయ్యారు చంద్రశేఖర్. ఆయన ఏం చేసినా పరిపూర్ణత్వం, కళాత్మకత, సౌందర్యాభిలాష నిండుగా కనిపించేవి. ""Science is not only a way of making discoveries but a way of life'' సత్యం సౌందర్యం వీటిని విడదీయలేమని సైన్సుని ప్రోత్సహించి, కళని విస్మరించలేమనీ, సైన్సులో అవసరమయ్యే క్రమశిక్షణ, పట్టుదల, హేతుబద్ధత, దృక్పథం లాంటివి పాటిస్తూనే సంగీతం, కళలు, సాహిత్యంలో కూడా అభిరుచిని కలిగిఉండి పరిపూర్ణ మానవ నిపుణుడిగా వికసించడం ప్రతి విద్యార్థికి అవసరం. ఈ సమతుల్యత, సమన్వయం ఈనాటి యాంత్రిక జీవన గమనానికి పరిష్కారమేమైనా చూపిస్తుందేమో. ఒక వ్యక్తి విద్యాపరంగా/ కెరీర్ పరంగా ఉన్నతస్థానానికి ఎదగడానికి అతని పట్టుదల, పరిశ్రమ, పనితనంతోపాటు కుటుంబంలో అందరూ లేదా వీలైనంతమంది తమతమ స్థాయిలో వీలైనంత త్యాగాలు చేస్తారు. ఆ ఫలితం సామూహికంగా కుటుంబ సభ్యులందరిదీ. మూలాలు మరిచిన వారినీ, అసూయాపరులను, అహంకారులను, అజాగ్రత్తపరులనూ ప్రకృతి ప్రోత్సహించదు. యక్ష ప్రశ్నలలో ధర్మరాజు - సుఖానికి ఆధారమైనది ఏది అని యక్షుడడిగితే ‘శీలం’ అంటాడు. సంపద అనలేదు. సుఖాల్లో గొప్పది ఏది అనడిగితే సంతోషం అన్నాడు. ఎవరు సంతోషంగా ఉంటాడు అనడిగితే యాచించకుండా తనకున్న దానిని తనవారందరితో ఆనందంగా పంచుకుని తృప్తి చెందేవాడు అని సమాధానమిస్తాడు. అందువల్ల ఉన్నతికి కారణమైన వారందరిపట్లా జీవితాంతం కృతజ్ఞతాభావంతో ఉండటమే వారికి మనం ఇచ్చే మర్యాద. ఈ సందర్భంలో మార్టిన్ లూథర్ కింగ్ తను నోబెల్ ప్రైజ్ అందుకుంటూ అన్నమాటలు. ""we should be grateful not only to known pilots but also unknown ground crew'' విమానం ఎగురుతుందంటే అందరూ నడుపుతున్న పైలట్‌ను చూస్తారు కానీ ఎయిర్‌పోర్ట్ గ్రౌండ్‌స్టాఫ్ పగలూ, రాత్రీ శ్రమించి విమానాన్ని ఎగరడానికి సమానంగా తోడ్పడతారని ఆలోచించరు. ఎందుకంటే వారు ముఖ్యాంశాల్లో ఉండరు. కానీ పైలట్ విజ్ఞడయితే వారి శ్రమను గుర్తుంచుకొని వారిని మనసునిండా ఉంచుకోవాలి. ఉన్నతస్థితికి ఎదిగినా తన ప్రాథమిక సూత్రాలను మరవకూడదు. ఢిల్లీ మెట్రోను, కొంకణ్ రైల్వేను అనుకున్న దానికంటే ముందే పూర్తిచేసిన కర్మయోగి శ్రీధరన్ ఇప్పటికీ తెల్లవారుజామునే నిద్రలేస్తారు. ధ్యానం, భగవద్గీతా పఠనానికి రెండు గంటలు కేటాయిస్తారు. పని సమయంలో పూర్తిగా పని, విశ్రాంతి సమయంలో పూర్తిగా విశ్రాంతి, ఆహార సమయానికి ఆహారం లేకపోతే రెండు అరటిపండ్లతో ఆకలి తీర్చుకోవడం, సాధారణ జీవనశైలినే అనుసరించడం అందరికీ ఆచరణీయం. ఎందుకంటే.. ఆచారాల్లభతేః ఆయుః ఆచారా దీప్సితాః ప్రజా ఆచారాద్ధనమక్షయ్యమ్ ఆచారోహన్త్యలక్షణమ్ మంచి శీలం, నడవడిక ఉంటే ఆయుర్వృద్ధి, సత్సంతానం, తరగని సంపద, (కీర్తి), లభించడమే కాకుండా ఏవైనా చిన్నలోపాలుంటే నశించిపోతాయి. Rudyard kipling మాటల్లో చెప్పాలంటే... If you can talk with crowds and keep your virtue or walk with the kings - nor loose the common touch yours is the earth and everything that's in it and which is more- you will be a man my son. జన సందోహంలో ఉంటూ కూడా తన విశిష్ట గుణాలను కోల్పోనివాడు, గొప్పవారితో తిరుగుతూ కూడా తన సామాన్య, సాధారణ ప్రవృత్తిని కోల్పోనివాడు అసలైన మనిషి. అందుకే నచ్చిన పనిని చేపడదాం చేపట్టిన పని పనిబడదాంఎందుకంటే ధర్మరాజు చెప్పినట్లు (యక్ష ప్రశ్నలకు సమాధానమిస్తూ) ధాన్యానాముత్తమం దాక్ష్యంగొప్పతనాల అన్నింటిలోనూ ఉత్తమమైన గొప్పదనం.. చేపట్టిన పనిలో నేర్పరితనమే.

ప్రతి ఒక్కరు చదవవలసిన శ్రీ రాజమౌళీ గారి వ్యాసాలు - 1

ప్రతి ఒక్కరు చదవవలసిన శ్రీ రాజమౌళీ గారి వ్యాసాలు - 1

నేటి యువత ఎన్నో ఉన్నత చదువులు చదువుతున్నా.. టెక్నాలజీని ఎంతో వేగంగా ఒడిసి పట్టుకుంటున్నా.. కార్పొరేట్ కంపెనీల్లో అత్యున్నత కొలువులు కైవసం చేసుకుంటున్నా.. ఎన్నో ఉపకరణాల ద్వారా ప్రపంచంతో అనుసంధానమవుతున్నా.. ఒంటరితనం, ఒత్తిడి పట్టిపీడిస్తోంది. మానవ సంబంధాల్లో సున్నితత్వాన్ని అర్థం చేసుకోవడంలో విఫలమవుతున్న నవతరం వ్యక్తిగత, వృత్తిగత జీవితాల్లో ఒడిదుడుకులు ఎదుర్కొంటోంది. దీనికి పరిష్కార మార్గంగా- అతిథులు ఇంటికి రావడం, వారితో గడపడం వల్ల ఒంట రితనం, మానసిక ఒత్తిడి తగ్గి, జీవన గమనం ఒక సమన్వయ స్థితిని పొందగలుగుతుందన్నది మానసిక నిపుణుల అభిప్రాయం. ఈ నేపథ్యంలో.. హింసను, ద్వేషాన్ని.. భయాలు, బాధలు, బలహీనతల్ని అధిగమించి ఆశావహ దృక్పథంతో నేటి యువత ఒక బలమైన జాతిగా ఎదగాలంటే.. అందరూ కలవాలి.. పరస్పరం సంభాషించుకో కోవాలి.. ఆహ్వానించుకోవాలి.. ఆతిథ్యమిచ్చుకోవాలి.. ఆదరించుకోవాలి.. ఆనందించాలి.. అతిథి దేవోభవ!! అంటున్న కలెక్టర్ ఎ.వి.రాజమౌళి వ్యాసం..ఆయన పేరు జోస్ ముజికా. దక్షిణ అమెరికాలోని ఉరుగ్వే దేశాధ్యక్షుడు. దేశాధ్యక్షుడంటే రాజసౌధాల్లో నివసిస్తాడని, బెంజికార్ల అంబారీతో ప్రయాణం చేస్తుంటాడని భ్రమ పడతాం. కానీ, ఆయన రాజభవనాలలో నివసించరు.. తనకున్న పొలంలోనే ఒక చిన్న నివాసం (పూరిగుడిసె లాంటిది) లో జీవనం. ఆ పొలంలోనూ కొంత నిరుపేదలకు పంచి, తన అవసరాలకు సరిపడినంత మాత్రమే ఉంచుకున్నారు. పొలాన్ని దున్ని.. ధాన్యం, కూరగాయలు, పండ్లు పండిస్తారు. అతని బట్టలు అతనే ఉతుక్కుంటారు. జీతం నెలకు 12,500 డాలర్లు. దాంట్లో 10 శాతాన్ని తన ఖర్చులకు ఉంచుకొని, మిగిలిన 90 శాతాన్ని పేదలకు పంచేస్తారు. తనను ఎవరైనా పొగడబోతే తన జీతంలో 10 శాతం కంటే తక్కువ ఆదాయంతో జీవించే ఎందరో నిరుపేద ఉరుగ్వే ప్రజలను చూసి తాను సిగ్గు పడుతుంటానని నమ్రతతో నొచ్చుకుంటారు. భార్య కూడా ప్రజాప్రతినిధేగానీ ఆమె కూడా భర్త అడుగు జాడల్లోనే జీవిస్తున్నారు. ఒక పాతకారు, స్కూటర్ అతని చరాస్తులు. ప్రపంచంలోనే అతి నిరుపేద దేశాధ్యక్షుడిగా వార్తల్లో నిలిచిన ఆయన తనను నిరుపేద అంటే అంగీకరించరు. ఎవరైతే జీవించేందుకు ఎక్కువ సదుపాయాలు, సౌకర్యాలు కావాలనుకుంటారో వారే అతి నిరుపేదలని ఆయన అభిప్రాయం. విప్లవమంటే హింస, ప్రతిహింస కాదు.. మన ఆలోచనా విధానాన్ని మార్చుకోవడమే అసలైన విప్లవం. ఇంటికొచ్చిన వారికి, ఆకలితో ఉన్నవారికి పట్టెడన్నం పెట్టకుండా అనవసరంగా మితిమీరి ఖర్చుచేసే నాగరిక సమాజమే ప్రపంచానికి, పర్యావరణానికి పెద్ద సవాలు అంటారాయన. భోజన సమయానికి ఆయన్ను కలవడానికి ఎవరొచ్చినా వారిని అతిథిలా ఆహ్వానిస్తారు. తన పొలంలో పండించిన వాటితో చేసిన, తాను తింటున్న ఆహారాన్ని వారికీ వడ్డించి, వారి ఆనందాన్ని చూసి పరమానంద భరితుడవుతారు. ఆయన పెట్టిన ఆహారం కంటే ఆయన వడ్డించే తీరు, నిర్మల మనస్తత్వం, నిష్కపటపు మాటలు, నిశ్చల ముఖ కవళికలు.. ఆయన వడ్డించే సాధారణ కాయగూరల ఆహారానికి అద్భుత స్వాదాన్నిచ్చి ఆస్వాదయోగ్యంగా మార్చి అమితానందాన్ని కలుగజేస్తాయని సందర్శకుడొకరు తన అనుభవాన్ని పంచుకున్నాడు. ‘‘ఆతిథ్యంలో ఆనందాన్ని మిగిల్చేది ఆహార పదార్థాల వైవిధ్యం కాదనీ, ఆతిథ్యమిచ్చే వారి అవ్యక్తీకృత ఆహార్యం, ఆత్మీయత, అనిర్వచనీయ ఆర్తి, అతి సహజంగా కనిపించే అభిమానం’’ అంటూ అతను చెప్పిన మాటలు.. అతిథి ఆకలి తీర్చేందుకు ఉపక్రమించే ప్రతి ఒక్కరికీ ఆచరణీయాలే! ఈ సందర్భంలో మహా భారతంలోని... భుక్తిం పృచ్ఛసి రాజేంద్ర ఆదరం కిం న పృచ్ఛాసి భోజనం గత జీర్ణంచ ఆదరస్త్వ జరామరః‘‘భోజన విషయమే అడుగుతున్నావు కానీ ఆదరణ మాట అడగవేమి దుర్యోధనా! భోజనము జీర్ణమైన పిమ్మట ఏమీ కనపడదు కానీ ఆదరణ అయితే శాశ్వతంగా గుర్తుండేదే కదా! ఆదరణ లేనిచోట భోజన ప్రసక్తి ఏల’’ అని రాయబార సందర్భంలో శ్రీకృష్ణుడన్న మాటలు స్మరణీయం. ఆతిథ్యం ఇవ్వడం వల్ల కలిగే ఆత్మ సంతృప్తి అనే శాశ్వత సంపదను మరచి, ఎదుటివారి భౌతిక సంపదలపై దృష్టిసారించి ఈర్ష్యాసూయలతో ఇబ్బందిపెడుతూ, పడుతూ ఉండేవారు దుర్యోధనుడిలా అతిథుల ఆదరణపై కాక అహంకార, ఆడంబర ప్రదర్శనతో అసహనంతో కూడిన అలజడికిలోనై ఆతిథ్యానందాన్ని సంపూర్ణంగా పొందలేకపోతారు. ఆల్ఫ్రెడ్ నోబెల్ అన్నట్లు అతిథులు వచ్చినప్పుడు ఎంతో ఆశావాదంతో కూడిన ఆనందం కలగాలి. వారు నిష్ర్కమించేటప్పుడు వారిదీ, మనదీ ఇద్దరి మానసిక స్థితిలోనూ అనిర్వచనీయమైన ఆనందభరిత అవ్యక్తానుభూతి కలగాలి. వారి మధ్య ఆత్మీయత ఉంటే వారి వారి కలిమికానీ లేమికానీ ఇద్దరినీ బాధించవు. అలా కాకుండా యాంత్రికంగా ఆతిథ్య తంతు పూర్తి కానిస్తే వడ్డించిన ఆహారంలో రుచి లేమితోపాటు, తిన్నవారికి ఆకలి తీరకపోవడమో.. అజీర్ణమో సంభవిస్తుంది. హృదయ పూర్వకమైన ప్రేమానురాగాలతో పెట్టని ఆహారం వెగటుదనం కలిగిస్తుంది. అతిథికి వడ్డించే ఆహారంతో పాటు అది తయారు చేసి, వడ్డించే వారి సత్వ, రజో, తమో గుణాలు ఆహారాన్ని ఆరగించే వారిపై అమిత ప్రభావం చూపుతాయి. వడ్డించే వంటకాల విలువల కంటే, వారి విలువల ప్రభావం ఆహారపు ఆనందపు సూచీ (Happiness Index) పై అధికంగా ఉంటుందని నిపుణుల అభిప్రాయం కూడా! వంట గదిని పవిత్ర ప్రదేశమన్నదందుకే! అయిదు నక్షత్రాల హోటళ్లలో వడ్డించే యాంత్రిక విందు కంటే అమ్మ చిన్నప్పుడు చేసిపెట్టిన పచ్చడి అమృత తుల్యంగా ఆనందింప చేయడానికి కారణమదే. ఆహారం వండి, వడ్డించే వారు ఆప్తులయితే ఆ అమృతత్వం తినే వారిలో పెరిగి, వారి ఆయురారోగ్య ఆనందాభివృద్ధికి హేతువులవుతారని, తద్వారా తిన్నవారి రోగ నిరోధక శక్తి పెరిగి,వ్యాధుల బారిన పడకుండా ఉంటారని మన రుషులు ఎప్పుడో చెప్పారు. మహా భారతంలో పాండవుల రాయబారిగా వెళ్లిన శ్రీకృష్ణుడు దుర్యోధుని ఆతిథ్యాన్ని కాదని, విధురుని ఆతిథ్యం స్వీకరించారు. ఆ సందర్భంలో విధురుడు అరటిపండు పారవేసి, తొక్క ఇవ్వగా శ్రీకృష్ణుడు తిన్నట్లు ఒక కథ. రాముడు.. శబరి ఆతిథ్యంలో తాదాత్మ్యం పొందడానికి కూడా కారణమిదే! అందుకే.. గృహోగతం క్షుద్రమపి యధార్హం పూజయేత్ సదా తదీయ కుశల ప్రశ్నైః శక్త్యాదానైః జలాదిభిః‘‘తన ఇంటికొచ్చిన వ్యక్తి ఎలాంటి వారైనా తనకున్న దానిలో, తగిన రీతిగా ఆదరించాలి. కుశల ప్రశ్నాదులచే సంభావించి శక్త్యానుసారం జలం, అన్న పానాదులిచ్చి సంతోషపెట్టాలి’’. మహాభారత యుద్ధం ముగిసింది. ధర్మరాజు రాజ్యాన్ని అధిష్ఠించాడు. యుద్ధం వల్ల సంభవించిన అశాంతిని, అలజడిని పోగొట్టి ఉత్సాహవర్ధనం కోసం అశ్వమేధ యాగం చేశాడు ధర్మరాజు. యాగానంతరం బ్రహ్మాండమైన సంతర్పణ చేసి ఆర్తులకు, పేదలకు దానధర్మాలు, సంతర్పణలు గావించాడు. ఎంత గొప్ప సంతర్పణ జరిగింది? ఇంత ఘనంగా ఎవరు చేయగలరు? అతిథి అభ్యాగతులను ఇంతకంటే గొప్పగా ఎవరు సంతృప్తి పర్చగలరని ధర్మరాజు స్వగతంలో అనుకొంటుండగా ఒక చిత్రమైన సంఘటన జరిగింది. ఒక ముంగిస నేలపై అన్నం మెతుకులు పడ్డచోట దొర్లుతూ, తన శరీరాన్ని పరీక్షించుకుంటోంది. ఆశ్చర్యకరమైన విషయమేంటంటే దాని శరీరం సగభాగం బంగారంగా ఉంది. ధర్మరాజు కుతూహలంతో దాన్నే చూడసాగాడు. ముంగిస మాత్రం అసహనంగా తిరుగుతూ, అన్నం పడిన చోట దొర్లుతూనే ఉంది. ఇలా అసహనంతో అటూఇటూ తిరుగుతున్న ముంగిస దగ్గరకు ధర్మరాజు వచ్చి.. ‘‘ఎందుకంత అసహనంతో ఉన్నావు? నీకేం కావాలి?’’ అని ప్రశ్నించగా ముంగిస తన కథను వివరించింది... ‘‘ఒకానొక సమయంలో రాజ్యంలోని ఆ ప్రాంతాన్ని తీవ్ర క్షామం పీడించింది. మనుషులతోపాటు అన్య జంతు జీవాలకు కూడా తినటానికి తిండి లేదు. కనీసం ప్రాణం నిలుపుకోవడానికైనా ఆహారం లేదు. నేను ఆహారం కోసం వెతుక్కుంటూ ఒక పేద బ్రాహ్మణుడి ఇంటికెళ్లాను. ఆ ఇంటి వారంతా ఎన్నో రోజులు పస్తులున్న తర్వాత కాసిన్ని గింజలు దొరికితే వాటిని వండుకుని తినటానికి సిద్ధమవుతున్నారు. బ్రాహ్మణుడు.. అతని భార్య, కొడుకు, కోడలు నలుగురికీ నాలుగు భాగాలుగా చేసి, తినబోతున్న సమయంలో చాలా ఆకలిగా ఉంది.. అన్నం పెడతారా? అంటూ ఒక అతిథి వచ్చాడు. అన్నం తిని వారాలైంది.. ప్రాణాలు పోతున్నాయంటూ అభ్యర్థించాడు.. నాస్తి క్షుధా సమం దుఃఖం నాస్తి రోగ క్షుధా సమః నాస్త్యాహార సమం సౌఖ్యం నాస్తి క్షుదా సమోరిపుః‘‘ఆకలి వంటి దుఃఖం లేదు. ఆకలి వంటి రోగం లేదు. ఆకలి వంటి శత్రువు లేడు. తిండికి సమమైన సౌఖ్యం లేదు’’. కుటుంబ సభ్యులెవరూ మరోమారు ఆలోచించక ఎవరి వాటాను వారు అతిథికి ఇవ్వడానికి సిద్ధమయ్యారు. కానీ, యజమాని ధర్మం ప్రకారం మొదట తన వాటాను అతిథికి సమర్పించాడు. అది ఆరగించి అయ్యా ఆకలి తీరలేదు ఇంకాస్త పెడతారా అని అడిగాడు. ఆ యజమాని భార్య, కొడుకు, కోడలు ఇలా అందరి వాటాలూ నిస్సంకోచంగా అతిథికి సమర్పించారు. ఆయన తృప్తిగా భోంచేసి, ఇంటివారిని ఆశీర్వదించి వెళ్లాడు. నేనూ (ముంగిస) ఆకలితో అలమటిస్తూ ఆయన వదిలేసిన ఎంగిలి మెతుకులు తినడానికి తాకిన వెంటనే నా శరీరం అర్ధ భాగం బంగారమైపోయింది. అప్పటి నుంచి నాకు కనపడ్డ, వినపడ్డ ప్రతి సంతర్పణకూ హాజరవుతూనే ఉన్నాను. ఏ మహాత్ముడైనా ఆతిథ్యమిచ్చిన చోట మిగిలిన శరీర అర్ధభాగం కూడా బంగారు వర్ణంగా మారదా అని ఎదురుచూస్తున్నాను. నీవు అశ్వమేధ యాగం చేసి, కనీవినీ ఎరుగని రీతిలో సంతర్పణ, దానాలూ చేస్తున్నావని తెలిసి ఇక్కడికి వచ్చాను. కానీ, ఇక్కడ కూడా అర్ధ శరీరం బంగారు వర్ణంలోకి మారలేదు. ఆ బ్రాహ్మణోత్తముడి ఆతిథ్యం ముందు నీ ఆతిథ్యం వెలవెలబోయింది’’ అని ముంగిస తన కథను వివరించింది. అప్పుడు ధర్మరాజుకి అర్థమైంది.. తాను తనకున్న సంపదలో కొంత దానం చేస్తూ, అతిథులకు సంతర్పణ చేస్తూ తనంత గొప్పగా ఎవరూ చేసుండరని భావిస్తుంటే.. రోజులు తరబడి పస్తులుండి కష్టపడి తెచ్చుకున్న ఆహారంతో తమ ప్రాణాలు నిలబెట్టుకోకుండా అతిథికి వడ్డించిన ఆ నిరుపేద బ్రాహ్మణుడి కుటుంబం ఎంత ఉన్నతమైందో.. ముంగిస మాటల వెనుక పరమార్థం ఏమిటో! ఈ కథ వింటుంటే రామదాసు చరిత్రలోని.. అతిథి వచ్చి ఆకలన్న అన్నమిడినదే చాలు క్రతువు సేయ వలయుననెడి కాంక్షలేటికే అనే మాటలు గుర్తుకొస్తాయి. అంతా వింటున్న కృష్ణుడు ముంగిసతో ఇలా అన్నాడు. ‘‘నీ శరీరాన్ని సగం బంగారంగా మార్చింది ఆహారం కాదు. తాము చనిపోతామని తెలిసి కూడా తమ ఆహారాన్ని ముక్కూమొహం తెలియని అతిథికి ఆనందంగా సమర్పించిన ఆ కుటుంబ సభ్యుల నిస్వార్థ నిరహంకార ఆత్మబలం, ఆత్మ సంతృప్తి వల్ల నీ శరీరం బంగారమైంది’’. ధర్మజా! ఇంత గొప్ప సంతర్పణ చేసిన తర్వాత, ఆ పేద బ్రాహ్మణుడి కుటుంబ సభ్యులకు కలిగిన నిరహంకార ఆత్మసంతృప్తి నీకూ, నీ తమ్ముళ్లకు కలిగిందా? ఒక్కసారి ఆలోచించు అన్నాడు. ధర్మరాజుకి తనలో ప్రవేశించిన ఆత్మ ప్రశంసాతత్వానికి కారణం బోధపడింది. పరిష్కారం అవగతమైంది. తన వద్ద ఉన్న ఆహారాన్నంతా క్షుధార్తులకు ఇచ్చి, మంచినీటితో క్షుధాగ్నిని సంతృప్తి పర్చుకోవాలనుకున్న రంతిదేవుడు.. మరికొంతమంది క్షుధార్తులు తనకంటే ఎక్కువగా అలమటిస్తున్నారని తెలిసి.. అన్నములేదు కొన్ని మధురాంబువులున్నవి త్రావుమన్న రావన్న శరీరధారులకు నాపద వ చ్చిన వారి యాపదల్ గ్నన్నన మాన్పి వారికి సుఖంబులు సేయుట కన్న నొండుమేలున్నదెఅంటూ తోటి ప్రాణులకు కష్టమొస్తే, అది తనకొచ్చినట్లేనని వారికష్టాన్ని తీర్చడం కంటే మరో గొప్ప కార్యం లేదని తన వద్ద ఉన్న మంచినీటిని కూడా ఆ అతిథులకు అర్పించాడు. అతిథులను ఆదరించడంలో వారి ఆకలిని తన ఆకలిగా భావించాలని అర్థమయ్యేలా ఆదర్శప్రాయమైన ఉదాహరణగా నిలిచాడు. ‘‘నీ దగ్గరికి ఎవరొచ్చినా, వారెంతటి తక్కువ స్థితిలో ఉన్నవారైనా సరే.. ఉన్నత స్థితిలోని వారితో ఎంత మర్యాదగా, ఆదరంగా ప్రవర్తిస్తావో పేదవారితోనూ అలాగే ప్రవర్తించు. ఏ దేవతలు.. ఎప్పుడు ఏ రూపంలో నీ వద్దకొస్తారో నీకేం తెలుసు’’ అంటుంది బైబిల్. అతిథిగా ఇంటికొచ్చిన వారిని ఆర్థిక, సామాజిక, రాజకీయ విజ్ఞాన స్థితిగతులను విచారించకుండా తాను వారి స్థానంలో నిలబడి, తనను ఇతరులు ఎలా ఆదరించాలనుకుంటాడో అలాగే ఇతరులను ఆదరించాలి. చివరకు శత్రువు వచ్చినా సరే సాదరంగా గౌరవించాలంటుంది మహాభారతం. నీడనిచ్చే చెట్టు తనను నరకటానికి వచ్చిన వాడికి కూడా నీడనిస్తుంది గదా అంటుంది భారతం. వచ్చిన వారి వల్ల మనకేంటి లాభం? అన్ని విధాలా మనతో సరితూగుతారా? ఇంతకుముందు మనం వారి వద్దకెళ్లినపుడు మనల్ని ఎలా ఆదరించారు? వంటి రకరకాల ఆలోచనలతో సతమతమవకుండా ప్రేమతో, ఆప్యాయతతో మనం మంచినీళ్లు ఇచ్చినా చాలు. వచ్చిన వారిని మన పడికట్టు రాళ్లతో పరీక్షించడం ప్రారంభిస్తే స్వచ్ఛంగా అభిమానించలేం. ‘‘ప్రతి వ్యక్తి తనకు తాను ఒక జీనియస్సే. ఒక చేపను దానికి చెట్టు ఎక్కగలిగే నేర్పుందా? లేదా? అని పరీక్షించడం ప్రారంభిస్తే అది జీవితాంతం తాను ఎందుకూ పనికిరాననే భావనలో బతుకుతుంది. అలాగే పక్షిని ఈదగలిగే సామర్థ్యం ఆధారంగా పరీక్షిస్తే.. మనం సృష్టిలోని రమణీయతను, కమనీయతను సహజంగా ఆస్వాదించలేం’’ అంటారు ఐన్ స్టీన్. కొంచెమైనా పంచుకోవడం, ప్రేమతో నిండిన స్పర్శ, ఆత్మీయమైన చిరునవ్వు, దయతో నిండిన చూపు, సాటివారి కోసం స్పందించే గుణం ఇవన్నీ భగవంతుడి రూపాలే. చూడగలిగే వారికీ, చూపగలిగే వారికీ, అతిథిగా వెళ్లేవారికీ, అతిథులను ఆహ్వానించే వారికీ, అతిథులుగా ఈ భూమ్మీదకు వచ్చిన వారందరికీ! అయితే, ఈ గుణాలన్నీ అప్పటికప్పుడు అప్రయత్నంగా, అచేతనంగా అందరికీ అలవడవు. వ్యక్తి స్థాయిలో, కుటుంబ స్థాయిలో, సంఘ స్థాయిలో కొన్ని తరాల పాటు వెలకట్టలేని ఆస్తులుగా తర్వాతి తరాలకు అందజేస్తూ పోతే చిన్నప్పటి నుంచి అలవోకగా అలవడతాయి. భాగవతంలో దుర్భర దారిద్య్రంలో మగ్గుతూ భార్య కోరిక మేరకు కృష్ణుని కరుణ కోసం వచ్చిన బాల్యమిత్రుడు సుదాముడిని కుశల ప్రశ్నలు వేసి, తన ఆసనంపై కూర్చోబెట్టి అతణ్ని సేదతీర్చి బాల్యంనాటి విద్యార్జన విశేషాలను, గురువు సాందీపుని అపార వాత్సల్యాన్ని గుర్తుకు తెచ్చుకుంటూ.. తన కోసం ఆ పేద బ్రాహ్మణుడు తెచ్చిన అటుకులను ఆత్రంగా ఆస్వాదిస్తూ చెప్పకుండానే అతని ఆకలిని, కష్టాలను తీర్చిన శ్రీకృష్ణుని అతిథి సత్కార తత్పరత, ఔదార్యం ఆతిథ్యమిచ్చే వారందరికీ ఆదర్శప్రాయం. అందుకే పంచతంత్రంలో ఇలా చెప్పారు.. అతిథిర్యస్య భగ్నాశో గృహాత్ ప్రతినివర్తతే తస్మై దుష్కృతం దత్వా పుణ్యమాదాయ గచ్ఛాతి.‘‘ఏ గృహస్థుని ఇంటి నుంచి అతిథిైయెున వాడు ఆకలితో వెనుదిరిగి పోవునో అట్టివాడు ఆ గృహస్థు చేసిన మంచి కర్మల ఫలితాన్ని కొనిపోతూ తాను కావించిన దుష్కర్మల ఫలాన్ని ఆ గృహస్థునికిచ్చి పోవుచున్నాడు’’. ఇంటికొచ్చిన అతిథులను ఆదరిస్తే నవతేజం ప్రాప్తిస్తుంది. అతిథి సేవ చేయని వానికి అకాల ఆపదలు ఆవరిస్తాయని విధురుడు దృతరాష్ట్రునితో అంటాడు. అతిథి అభ్యాగత సేవా పాఠాలు:కొన్ని విషయాలు పాఠశాలల్లో బోధిస్తారు. చాలా విషయాలు కుటుంబమనే పాఠశాలల్లోనే నేర్చుకోవడం జరుగుతుంది. తోటివారిని ఎలా ఆదరించాలి? ఎదుటివారు బాధ పెట్టేట్లు ప్రవర్తించినా మనమెలా సంయమనం పాటించా లి? మనకు ఆదరంగా అతిథ్యమివ్వని అతిథి వచ్చినప్పుడు మనం దాన్ని మరచిపోయి ఎలా హుందాగా వారిని ఆహ్వానించాలి? ఇంటికొచ్చిన వారు కష్టంలో ఉన్నప్పుడు, మనం కష్టంలో ఉండి ఎవరింటికైనా వెళ్లినప్పుడు, కష్టాల్లో ఉన్నవారిని సందర్శించడానికి వెళ్లినప్పుడు ఏం మాట్లాడాలి? ఎలా మాట్లాడాలి?ఎలా మాట్లాడకూడదు? సాంత్వన ఎలా చేకూర్చాలి? వంటి విషయాలను అతిథి అభ్యాగత సేవ ద్వారానే నేర్వ గలుగుతాం. అతిథులతో సంభాషించేప్పుడు పాటించాల్సిన కనీస నియమాలు.. ఎదుటివారికి మాట్లాడే అవకాశం ఇవ్వడం, వారికి అవగాహన ఉన్న అంశాలపై అర్థమయ్యే భాషలో మాట్లాడటం,వారు తమ సమస్యను చెబితే సావధానంగా వినడం, వారు అడిగితే దానికి మనవద్ద ఉన్న/తెలిసిన పరిష్కారాన్ని సూచించడం, మన సమస్యలు ఏకరువు పెట్టకుండా ఉండటం. మన అలవాట్లు, నియమాలు, సిద్ధాంతాలు, విధానాలు, అభిరుచులు వంటి విషయాలపై అడిగితేనే క్లుప్తంగా, ఆత్మీయంగా, నిరాడంబరం గా, వారిని కించపరచకుండా, వారు ఎలాంటి అభద్రతాభావానికి గురికాకుండా, చిన్నబుచ్చుకోకుండా మాట్లాడాలి. మన ఆతిథ్యం స్వీకరించి, మనతో మాట్లాడిన వారికి సేదతీరినట్లుండేలా ప్రవర్తించడం ముఖ్యం. ఎవరైనా చివరకు మనం ఏ మాట్లాడాం, వారికి ఏం చేశామనే దానికంటే మన సాన్నిధ్యంలో వారు ఎలాంటి అనుభూతికి లోనయ్యారు అనేదాన్నే (తీపి/చేదు) గుర్తుగా ఉంచుకుంటారు. ఎందుకంటే జీవితంలో ఎవరినైనా వారి దృక్పథం, పరిస్థితుల కనుగుణంగా ఆలోచిస్తేనే అర్థం చేసుకోగలం. మహా నిర్వాణ తంత్రంలో ఇలా చెబుతారు.. స్వీయం యశః పౌరుషం చ గుప్తయే కథితం చయత్ కృతం యదుపకారాయ ధర్మజ్ఞోన ప్రకాశయేత్‘‘మొదటిది తన ప్రఖ్యాతిని,శక్తియుక్తుల్ని గురించి ఇతరుల ముందు ప్రగల్భాలు పలకకూడదు. రెండోది తాను ఇతరులకు చేసిన ఉపకారాలను ప్రకటించకూడదు. మూడోది రహస్యంగా తనకు తెలిసిన విషయాలను ఇతరులకు చేరవేయకూడదు’’. ఈ మూడు గుణాలను అతిథి సత్కారాలు చేసే సమయంలోనూ తప్పనిసరిగా పాటించాలి. అతని కుల శీల విద్యా స్థితులడగక యెంత వికృత దేహుండైనన్ మతి విష్ణునిగా తలచుచు నతి ముదమున సేవ సేయునది నిజ శక్తిన్...అంటాడు మారన తన మార్కండేయ పురాణంలో. అంటే అతిథి కులం, గుణం, విద్య, ఉద్యోగం వంటి విషయాలపై దృష్టిసారించక అతణ్ని విష్ణుమూర్తి అవతారంగా తలచి, సంతోషంతో మనకున్నంతలో సేవ చేయాలి. ఆతిథ్యం.. దైవానికి సేవ:చక్కబాటు, సర్దుబాటు, దిద్దుబాటు- ఈ మూడూ కలిసి ఉండటమే ఒక కళ. మనం ఎవరిపట్లయినా, వారు పరిచితులైనా, అపరిచితులైనా అతిథి మర్యాదలు చేస్తున్నామంటే అది అతిథులకే కాక, మనకూ తాదాత్మ్యాన్ని కలిగించాలి. ఆతిథ్యం ఇవ్వడాన్ని ఒక బాధ్యతగానో, కర్తవ్యంగానో లేదంటే మెప్పుకోసమో కాకుండా ఈ ప్రపంచంలోకి అతిథులుగా మనల్ని తీసుకొచ్చిన దైవానికి ప్రేమతో, కృతజ్ఞతా భావంతో చేసే సేవగా ఉండాలి. చిరునవ్వుతో హృదయ పూర్వకంగా ఇంట్లోకి ఆహ్వానించే కుటుంబ సభ్యులే ఆ గృహానికి అలంకరణాలుగానీ ప్రాణం లేని ప్రధాన ద్వారాలు, అబ్బురపరిచే ఆధునిక ఆసనాలు, అచేతనంగా ఉండే అలంకరణ గోడ చిత్రాలు, ఖర్చును ప్రతిబింబించే ఖరీదైన ఉపకరణాలు కాదుకదా! మన ఆదరణ చూసి, వచ్చిన వారు హర్షించాలేగానీ, మన ఆవరణ చూసి ఈర్ష్యించకూడదు. మనం కూడా వారి ముందు మన అంతరంగాన్ని ఆవిష్కరించాలిగానీ, అంతస్తుల్ని కాదు! జీవితంలో ప్రేమను కోరుకునే వారు ప్రేమించాలి. ప్రేమించాలంటే సహనం కావాలి. సహనం పెరగాలంటే వ్యామోహం, ఈర్ష్య, గర్వం, క్రోధం, తప్పులెన్నుగుణం తగ్గాలి. అప్పుడు వ్యక్తుల మధ్య, కుటుంబాల మధ్య, రాకపోకలు, ఆతిథ్యాలు, ఆత్మీయతానురాగాలు పెరిగి అనుభవాలు పంచుకొంటూ పరస్పర సహకారంతో పురోగతి వైపు పయనిస్తాం. సమస్య ఏమిటంటే.. టాల్‌స్టాయ్ మాటల్లో చెప్పాలంటే.. ప్రతివారూ ప్రపంచాన్ని మారుద్దామనుకుంటారేగానీ వారిలో రావాల్సిన మార్పు గురించి ఆలోచించరు. రెండో ప్రపంచ యుద్ధం తర్వాత జరిగిన వినాశనాన్ని చూసి కలత చెందిన ఐన్‌స్టీన్‌ను ఒక పాత్రికేయుడు ఇలా అడిగాడు. హింస, ద్వేషం మానవ ప్రవృత్తిలో సహజ భాగమా? దాని పర్యవసానమే ఇంత వినాశనానికి దారితీసిందా? దీన్నుంచి తప్పించుకునే మార్గమే లేదా? అని. దానికి సమాధానంగా ఐన్‌స్టీన్.. ‘‘హింస, ద్వేషం మానవ ప్రవృత్తిలో సహజ భాగం కాకుండా ఉండాలంటే సమాజం నుంచి, మానవ నైజం నుంచి వాటి మోతాదును తగ్గిస్తూ పోవాలి. పరిణామక్రమంలో హింసాద్వేషాలు సమాజంలో తగ్గి, వాటి ప్రకటనా సామర్థ్యం తర్వాతి తరాల్లో తగ్గుతుంది. మానవ ప్రవృత్తి హింస, ద్వేషం వైపు మళ్లకుండా కళ్లెం వేసి, నియంత్రించడానికి సమాజంలో కుటుంబం, పాఠశాల వంటి వ్యవస్థలు (Institutions) తమ దైనందిన కార్యకలాపాల్లో కరుణ, మైత్రి, ప్రేమ లాంటి ఉన్నత భావాలతో హింస, ద్వేషం వంటి ఉన్మాద భావాలను అణగదొక్కాలి. మానవులు మనస్ఫూర్తిగా ఒకరినొకరు ఆహ్వానించుకోగలిగే, ఆమోదించుకోగలిగే సందర్భాలు పెరగాలి. తమకున్న (ధన, జ్ఞాన, గుణ) సంపదను ఆహ్లాదంగా తోటి వారితో పంచుకోవడానికి అవకాశాలను అభివృద్ధి చేసుకోవాలి. వీటిలో ముఖ్యమైంది సాటి మానవులకు ఆతిథ్యమివ్వడం. ఆతిథ్యమిచ్చే సందర్భంలో అతిథి కోసం కుటుంబ సభ్యులందరూ ఐకమత్యంతో కలసి పనిచేయడం. సహృదయంతో ప్రవర్తిస్తూ, ప్రేమతో అతిథి అవసరాలు తీర్చడం.. తద్వారా అతిథిలో ఆ కుటుంబ సభ్యులపై ప్రేమానురాగాలు పెరగడం, ఆ ప్రేమను అద్భుతమైన అనుభూతిగా గుర్తుంచుకొని వారందరూ దాన్ని వీలైన చోటల్లా పంచడం ఇలా ప్రేమ, మైత్రి, కరుణ లాంటి ఉన్నత గుణాలు పరమాణు విస్ఫోటనం కంటే శక్తిమంతంగా మారి ప్రపంచాన్ని శాంతి మేఘాలతో కప్పేసే లక్ష్యం సాకారమవుతుందన్నారు. ఇంకా ఐన్‌స్టీన్ తన స్వీయ అనుభవాన్ని వివరిస్తూ.. ‘‘నేనొకసారి ఒకరికి అతిథిగా వెళ్లాను. ఆయన నాకు తేనీటి విందు ఇచ్చాక, లోపలికి వెళ్లి పాత్రలను కడుగుతున్నాడు. నేనూ లోపలికెళ్లి సాయం చేసేందుకు సిద్ధపడగా అతను వారించాడు. అయినా ఒక కప్పును తీసుకొని, దానిపైన సబ్బుతో శుభ్రం చేయడం ప్రారంభించాను. దాన్నిచూసి ఆయన చిరునవ్వుతో.. మొదట లోపలివైపు శుభ్రంచేసి, తర్వాత బయటవైపు శుభ్రం చేయండి. లోపలి శుభ్రత బయటి శుభ్రతకు ఆరంభం, అవసరం అనివార్యం అని చెప్పాడు. అతిథిగా వెళ్లి ఆయన దగ్గర నేర్చుకున్న పాఠం నా వ్యక్తిగత, సామాజిక జీవన దృక్పథాన్ని పునర్నిర్వచించిందని ఆయన ఆనందంగా చెప్పారు. ద్వేషమైనా, అనురాగమైనా దీపం లాంటివి. కాల్చగలవు.. కాంతిని నింపగలవు. అందుకే A merry heart does good like a medicine but a broken spirit dries the bones. ఆనందమైన హృదయం ఉపశమనం కలిగించే మందులా పనిచేస్తుంది. అదే ఛిద్రమైన అంతరంగం ఎముకలను కూడా ఇగిర్చివేస్తుందని చెబుతుంది బైబిల్. ఆతిథ్యానికి ఆదరం.. సార్థక సంభాషణ:విశ్రాంతి అంటే పడుకొని నిద్రపోవడమో, సముద్రాల దగ్గరకో, కొండలపైకో వెళ్లడం మాత్రమే కాదు! నచ్చిన వారితో, అతిథిగా వచ్చిన వారితో హృదయపూర్వకంగా మాట్లాడటం కూడా. నాణ్యమైన సంభాషణతో గడిపిన విశ్రాంతి సమయం ఆత్మకు సాంత్వన చేకూర్చి కార్యనిర్వహణ సామర్థ్యాన్ని కూడా పెంచుతుంది. అయితే సంభాషించేటప్పుడు కొన్ని ప్రాథమిక అంశాలను పాటిస్తే సంభాషణా సార్థకత పెరుగుతుంది. ఎదుటివారు చెప్పింది వినడం, విన్నదానిలో మనకు అవసరమైంది గ్రహించడం, నచ్చకుంటే విభేదించకుండా మౌనంగా ఉండటం, రెండో వ్యక్తి గురించి చెడుగా మూడో వ్యక్తి దగ్గర మాట్లాడకుండటం, ఏ మాటనైనా శాంతంగా చెప్పడం, సందర్భోచితంగా మనస్ఫూర్తిగా అభినందించగలగడం, ఎదుటివారి సమయాన్ని గౌరవించడం, ఆడంబరం, అహంకారం తొంగి చూడకుండా వినయంతో భాషించడం, అలాగే సంభాషణలో హాస్య చతురోక్తి ప్రయోగించాలనుకున్నపుడు అక్కడున్న స్త్రీలు సిగ్గుపడేలా ఉండకూడదు, ఏ హృదయమూ బాధపడకూడదు. పవిత్రమైన వాటిని అపహాస్యం చేయకూడదు. హాస్యం కోసం అసభ్యతను ఎంచుకోరాదు. మన మాటలు ఎదుటివారి బలహీనతలను గేలిచేసేలా, పిల్లలు బాధపడి కన్నీళ్లు పెట్టుకునేలా ఉండకూడదు. సంభాషణలో కొందరిని నవ్వించడానికి ఏ ఒక్కరిని బాధ పెట్టినా అది వర్జితమే. అతిథి పట్ల అమర్యాదే! వ్యక్తిస్వామ్యం పెరుగుతున్న ప్రస్తుత ఆధునిక విజ్ఞాన యుగంలో కుటుంబాల మధ్య రాకపోకలు, అతిథి మర్యాదలు, అపరిచితులతో కనీస మర్యాదతో మాట్లాడటం, కుటుంబంలోనూ సభ్యులు పరస్పరం ప్రేమతో సంభాషించుకోవటం తగ్గుముఖం పట్టింది. పిల్లలు టీవీ ద్వారానో, ఇంటర్నెట్ ద్వారానో తమకు కావాల్సిన జ్ఞానమంతా లభిస్తుందని భావిస్తూ యాంత్రిక నాగరికతా ప్రవాహంలో మునిగిపోతూ తోటి మనుషుల కంటే యాంత్రిక ఉపకరణాలపైనే ఎక్కువ సమయం గడుపుతున్నారు. గత రెండు దశాబ్దాల కాలంలో తల్లిదండ్రులతో, బంధువులతో, మిత్రులతో, అతిథులతో పిల్లలు గడుపుతున్న సమయం 55 శాతం తగ్గిందని, దీని ప్రభావం పిల్లల పరిపూర్ణ మానసిక శారీరక వికాసంపై ప్రతికూలతను చూపుతోందని యునిసెఫ్ నివేదికలో పేర్కొంది. దీని ఫలితంగా పిల్లల్లో దుందుడుకు వ్యక్తిత్వం, ఊబకాయం, మానసిక అసమతౌల్యత, అసహనం పెరిగిపోతున్నాయని.. ఇది పరోక్షంగా సామాజిక అశాంతికి దారితీస్తోందని హెచ్చరించింది. పిల్లల భావ వ్యక్తీకరణకు మార్గాలు, అవకాశాలు కుటుంబంలో సన్నగిల్లుతుండటంతో ప్రత్యామ్నాయాలను వెతుక్కుంటూ వాటి మంచి చెడులను నిర్ణయించుకొనే అనుభవం లేక మాదక ద్రవ్యాలు, ఇతర కృత్రిమ శారీరక, మానసిక ఉత్ప్రేరకాలకు అలవాటు పడుతున్నారని పేర్కొనటం ఆందోళనకరం. ఇప్పటి పిల్లలకు గుర్రాన్ని ఎనిమిది భాషల్లో ఏమని పిలుస్తారో తెలుసుకునేందుకు వీలవుతుందనిగానీ, గుర్రపు స్వారీ చేయడానికి అభిరుచి, అవకాశం రెండూ కలగడం లేదని ఒక బాలల మానసిక శాస్త్రవేత్త అభిప్రాయపడటంలో ఆశ్చర్యమేముంది? సోమరితనానికి, విశ్రాంతికి; సమాచారానికి, జ్ఞానానికి తేడా తెలియని అయోమయ స్థితిలో కొట్టుమిట్టాడుతున్న ఈతరం పసి హృదయాలకు స్థైర్యాన్ని, స్ఫూర్తిని ఇవ్వాలంటే ఆ దిశగా సార్థక ప్రయత్నాలు సాగించాలంటే కింది పంక్తుల్ని గుర్తుంచుకోవాలి... ఏక ఏవన భుంజీయాత్ యదీచ్ఛేత్ శుభమాత్మనః ద్విత్రభిః బహుభిః సార్థం భోజనం కారయేన్నరః‘‘శుభం జరగాలని కోరుకునే వారు ఒంటరిగా తినకూడదు. ఇద్దరుకానీ ముగ్గురుకానీ కలిసి భుజించాలి. వారిలో ఒకరు అతిథి అయితే మరీ శ్రేష్టం’’. గాంధీజీ ఆశయాలకు, ఆచరణకు ప్రభావితుడైన మార్టిన్ లూథర్‌కింగ్ 1959లో భారత్ వచ్చినప్పుడు ఆయన అనుభవం గురించి అడగ్గా.. ‘‘మిగిలిన దేశాలకు నేను యాత్రికునిగానే వెళ్లానుగానీ, భారత్‌లో మాత్రం అత్యంత సన్నిహితమైన అతిథిననే భావం కలిగింది. గాంధీకి జన్మనిచ్చిన దేశం నాకు పరాయి దేశంగా అనిపించడం లేదు. ఇక్కడి జీవన విధానంలో, ఆతిథ్యంలో ఏదో తెలియని సంతృప్తి నాకు సాంత్వన కలిగిస్తోంది’’ అంటూ తన మనసులోని మాట చెప్పారు. భారత దేశ సంప్రదాయాల్లో ముఖ్యమైన అంశం ఆతిథ్యం.. తద్వారా చర్చ, వాదోపవాదాలను ప్రోత్సహించడం. ఇది ప్రజాస్వామ్య స్ఫూర్తికి, మనుగడకు అతి ముఖ్యమైనవంటారు అమర్త్యసేన్. హింసను, ద్వేషాన్ని, మన భయాలు, బాధలు, బలహీనతల్ని అధిగమించి ఆశావహ దృక్పథంతో ఒక బలమైన జాతిగా ఎదగాలంటే అందరూ కలవాలి.. పరస్పరం సంభాషించుకోవాలి.. ఆహ్వానించుకోవాలి.. ఆతిథ్యమిచ్చుకోవాలి.. ఆదరించుకోవాలి.. ఆనందించాలి. ఈ ప్రపంచంలో ఆకలితో అలమటించేవారు ఎందరో ఉన్నారు. భగవంతుడు వారికి అన్నం రూపంలోనే కనిపిస్తాడు అంటారు గాంధీ. Generosity to others is as necessary as strictness with oneself. తిథి లేకుం డా వచ్చే వాడే అతిథి అయినా, అతిథులు కూడా కొన్ని పరిమితులు పాటించాల్సి ఉంటుంది. వీలైనంత వరకు ఆతిథ్యమిచ్చే వారికి తెలియజేసి, వారికనువైన సమయంలో వెళ్లడానికి ప్రయత్నించాలి. అతిథిగా మనం వారింట్లో ఏమైనా సాయపడగలమేమో చూడాలి. పాత్రలు, మంచాలు, ఇతర సౌకర్యాలు మనం ఉపయోగించిన తర్వాత శుభ్రంగా ఉంచుతూ, వారికి పని పెంచకుండా ఉండటం, వారేమీ అడగకపోయినా మన అభిప్రాయాలు చెప్పకుండటం, వారి ఆర్థిక పరిస్థితికి అనువుగా మనం మనల్ని మల్చుకోవడం అతిథి కనీస ధర్మాలు. అతిథి సత్కారాన్ని పొందకోరిన అతిథికి సహన సద్భావాలు ఎంత అవసరమో ఈ ఉదంతంతో అవగతమవుతుంది. దక్షిణ కొరియాలోని గ్రామాల్లో ప్రతి ఇంట్లో ఒక అతిథి గది ఉంటుంది. అవసరంపై ఆ ఊరుకొచ్చిన పొరుగూరి వారికి మనస్ఫూర్తిగా ఆతిథ్యమిచ్చే ఘన సంప్రదాయం వారి సంస్కృతిలో భాగం. అలాగే అతిథిని అనాలోచితంగానైనా అన్నం పెట్టకుండా నిరీక్షింపజేయటం అతి పాపకరం. నచికేతుడు యముని దగ్గరకొచ్చి మూడు రోజులు ఆహారం లేకుండా నిరీక్షించడం వల్ల ఆ పాప పరిహారానికి మూడు వరాలు కోరుకొమ్మంటూ యముడు ఇలా అంటాడు.. ఆశా ప్రతీక్షే సంగతం సూనృతం చేష్టా పూర్తే పుత్ర పశూచ్చ సర్వాణ ఏతద్రవృం క్తే పురుషస్యాల్పి మేధసో యస్యా నశ్న న్వసతి గృహే‘‘ఎవరి ఇంట అతిథి నిరీక్షిస్తూ, భోజనం చేయకుండా ఉంటాడో ఆ ఇంట ఆశ, ఎదురు చూడటం, సజ్జన సాంగత్యం, యజ్ఞయాగాదులు, పుత్రులు, పశువులు అన్నీ నశిస్తాయి’’. ఆతిథ్యం.. మార్గనిర్దేశం:ఏదైనా మంచి మార్పు మనలో రావాలనుకున్నప్పుడు ప్రథమంగా ఉదయించే ప్రశ్న అందరూ అలా లేరు కదా నేనే ఎందుకు అలా మారాలని.. కానీ, మన నుంచి ఒకసారి మనస్ఫూర్తిగా ఆతిథ్యం తీసుకున్న వారు, దానివల్ల అనుభవించే ఆత్మానందాన్ని మరచిపోలేరు. ఎవరినైనా ఆదరిస్తున్నప్పుడు లేదా నిరాదరిస్తున్నప్పుడు మన అంతరాత్మను ఆ అనుభవం మార్గనిర్దేశనం చేస్తూ ఉంటుంది. ఆచరించే మార్గం, నమ్మిన విధానం మంచిదైనప్పుడు ఒంటరివాడివైనా ముందుకు సాగిపో..! సమాజం ఏదో ఒకరోజు అర్థం చేసుకొని, అభినందించి నీ మార్గంలో నడుస్తుందన్న విశ్వకవి ఠాగూర్ మాటలు ఆలోచనీయం. కుటుంబంలో అసూయ, అనాదరణ, అహంకారం, ఆడంబరం, అభిజాత్యం వ్యక్తిస్థాయిలో ఎప్పుడు నాటుకు పోతాయో ఆపదలు వారితో పాటు వారి కుటుంబాన్ని కబళించటానికి ఎదురు చూస్తుంటాయి. సౌజన్యం, సౌశీల్యం, సానుభూతి, ప్రేమలతోనే మనిషి మనిషికి స్నేహపాత్రుడు కాగలుగుతాడు. ఆతిథ్యం ఇచ్చేటప్పుడు ఏ గృహస్తు అయినా అతిథి పట్ల చూపాల్సిన కనీస గుణాలివి. భావస్ఫూర్తి, వాక్శుద్ధి ఎవరికైనా సహజాభరణాలు. వీటిని మనస్ఫూర్తిగా వినియోగించడం వల్ల ఖర్చేమీ కాదు. పైగా ఆ సద్భావ సంపన్నత, సహృదయత ఎదుటివారిలో కూడా ప్రశాంతతను నెలకొల్పి, ఆలోచింపచేసే శక్తిని కలిగి ఉంటుంది. ఒకరికొకరు ఆతిథ్యమిచ్చుకోవడం, భౌతిక, మానసిక ఆధ్యాత్మిక వనరులను పరస్పరం పంచుకోవడం, తద్వారా అనాదరం, అహంకారం, అజ్ఞానం, అభిజాత్యం లాంటి అసుర గుణాలను అంతం చేయడం.. అనురాగం, ఆక్రోధం, ఆదరణ, ఆత్మీయత, ఆర్తి, ఆర్ద్రత లాంటి దైవ గుణాలను అభివృద్ధి చేయడం దాని ఫలితంగా విశ్వశ్రేయస్సుకు తోడ్పడడం.. ఇవి నిష్కల్మష ఆతిథ్య ఫలాలు. ఎన్నో ఉపకరణాల ద్వారా ప్రపంచంతో అనుసంధానమవుతున్నా ఒంటరితనం, ఒత్తిడి నవతరాన్ని పట్టి పీడిస్తుందంటే వ్యక్తుల మధ్యా తక్షణ అవసరాలు తీర్చుకునే (Instant Utility) సంస్కృతి పెరగడం కారణమేమో! అతిథులు ఇంటికి రావడం, వారితో గడపడం వల్ల ఒంటరితనం, మానసిక ఒత్తిడి తగ్గి, జీవన గమనం ఒక సమన్వయ స్థితిని పొందగలుగుతుందన్నది మానసిక నిపుణుల అభిప్రాయం కూడా.. తదేవ లభతే భద్రే కర్తా కర్మజ మాత్మనః‘‘పుణ్యమైనా, పాపమైనా మానవుడు ఏ కర్మ చేస్తాడో దాని ఫలితాన్ని తప్పకుండా పొందుతాడు’’. ఎవరికి వారు తమకు తాము జీవితపు లోతుల్లోకి వెళ్లి, వారి జీవితం ఎక్కడ ప్రారంభమైందో.. ఎక్కడికి చేరాలనుకుంటున్నారో.. ఎలా చేరాలనుకుంటున్నారో.. ఆత్మాన్వేషణ చేసుకుంటే కృత్రిమ పోకడల కంటే సహజ సహృదయతే వారిని అక్కడికి క్షేమంగా చేర్చగలుగుతుందని అర్థం చేసుకోగలుగుతారు. ‘‘ధన రాశుల కంటే ఘనమైన గుణరాశులు మానవ సమాజ మనుగడకు అత్యవసరం. ధనరాశులు పెరిగి, దాగిన చోట పాపపు రాశులు మరిగి ఆవిరిగా బయట పడతాయి. తనను, తనతోటి వారిని భక్షిస్తాయి. గుణరాశులు పెరిగిన చోట, పుణ్యపు రాశులు సుగంధంలా వ్యాప్తి చెంది తనను, తన సమాజాన్ని రక్షిస్తాయి అంటారు’’ ఆలివర్ గోల్డ్‌స్మిత్. వ్యక్తి మనుగడకూ, కుటుంబ శాంతికీ, సమాజ సాఫల్యానికి, ప్రజాస్వామ్య పరిపక్వతకు అతిథి సేవనం ఒక ఉత్ప్రేరకం వంటిది. మరణానంతరం దైవం మన జీవితంపై తీర్పు చెప్పేటప్పుడు ఎంతమంది ఆకలిని మనం ప్రేమతో నింపిన ఆహారంతో తీర్చామన్న దాని ఆధారంగానే తీర్పు ఇస్తాడంటారు మదర్ థెరీసా. పెద్దలను గౌరవించడం, అనాథలను ఆదరించడం, వృద్ధులను దయతో పలకరించడం, అతిథులను మర్యాదతో సత్కరించడం, సన్మార్గ ఆచరణ.. సామాజిక జీవనం లో సంక్షోభాన్ని నివారిస్తాయని భరతునికి రాజధర్మం ఉపదేశిస్తూ రాముడు చిత్రకూటంలో చెబుతాడు. సమాజానికి గృహస్థాశ్రమం పునాది. పునాది గట్టిగా ఉంటేనే సమాజమనే భవనం దృఢంగా ఉంటుంది. సమాజం పటిష్టంగా తయారైనప్పుడు దేశంలో విభేదాలు, విద్వేషాలు, వికృతులు,వ్యష్టివాదం సమసి శాంతియుత సహజీవనం సాధ్యమవుతుంది. అతిథుల్ని ఆదరించడం భవన రక్షణకు చేసే మరమ్మతులాంటిది. అది పునాదిని, భవనాన్ని రెంటినీ దృఢపరుస్తుంది. అందుకే తైత్తిరీయ ఉపనిషత్తులో ఇలా చెప్పారు... మాతృదేవో భవ పితృదేవో భవ ఆచార్య దేవోభవ అతిథి దేవోభవ తల్లి, తండ్రి, గురువు, అతిథి దైవంతో సమానం...