వేసవి కాల మహొత్సవాలు - ఇంటింటి సందళ్ళు - ఆవకాయ.

వేసవి కాల ఇంటింటి వేడుకలలో ఆవకాయది ఒక ముఖ్యఘట్టము.

మామిడే ఓక అద్భుతము ఆయితే మనవారి ఆవకాయ అంతకన్నా మహాద్భుతము.ఏర్రరని రంగు, టపక్ మనే పులుపు, స్ స్ మనేకారముతో నొరువూరటము వెరసి  మొత్తము కలిస్తే ఆవకాయ.  
మన తెలుగువారికి ఎన్ని కూరలు  వున్నా ఆవకాయ లేకపొతే ముద్ద దిగదు.అంతేందుకు 10 రోజులు బయట అలా ప్రయాణాలు చేసివచ్చినతరువాత వేడివేడి అన్నములో ఆవకాయ కలిపి దానికి ఇంత నెయ్యి కలిపి తింటే చవి చచ్చివున్న నాలుక పాముకన్నా వేగముగా కదులుతుంది.అంతటిది ఆవకాయ మహత్యము. మరి ఇంటీల్లపాదికి సం. పొడుగునా ఊరగాయకావాలంటే ఇల్లాళ్ళకు ఎంతశ్రమ ఎంతకష్టము.అంతటి కష్టాన్ని మనమాత్రుదేవతలు  ఇష్టంగా చేసి అహావొహో అని అంటున్న కుటుంబసభ్యుల మాటల్లో తమ కష్టాన్ని మరచిపొతారు.

అసలు ఆవకాయ పెట్టాలంటే క్రత్తికకార్తే రావలనేది మావాళ్ళ ఊవాచ.  తోటల వద్ద మంచికాయలు ఎంచి తేచ్చి వాటికి వున్న సొన,జిగురు అవీ కడీగి వాటిని ఆరబెట్టాలి.

మాగాయ అయితే ముందు మామిడికాయ చెక్కుతీయాలి.పీలర్ తో అలా తోలు వలచి ముక్కలు తరగటమే. ఇప్పుడంటే పీలర్ లు వచ్చాయికాని పాతకాలములో అయితే ఆల్చిప్పలను అరగదీసి పీలర్స్ గా వుపయోగించటమే. ఈ ఆల్చిప్పలను జాగ్రత్తగా దాచి వుంచేవారు.
ఈ తరిగిన ముక్కలు,టెంకేలు  అన్నింటిని కలిపి ఊప్పులో 3 రోజులు ఉరబెట్టాలి.ఆ తరువాత  ముక్కలను పలుచని నూలు వస్త్రములో మూటలాకట్టి దానిపై బరువు వుంచి క్రింద బేసిన్ లాంటిది ఎర్పాటు చేస్తే వూట క్రిందకు దిగుతుంది. అలా సేకరిచిన మొత్తము వూటను ఒక పాత కుండలో భద్రపరచాలి.ఈ ముక్కలను ఎండలొ పెట్టి ఎండపెట్టాలి. వాటీలొ వున్న తేమపొయి గలగల మనేవరకు ఎండాలి.ఇలా ఎండిన ముక్కలను మామిడి వొరుగులు  అంటారు. ఈ మామిడి వొరుగులకు కారము,నూనే కలిపి ఇంగువ తాలింపు పేడితే మాగాయ సిద్ధము.
ఈ మామిడి వొరుగులు కొన్ని తీసి భద్రపర్చితే మామిడికాయ రానికాలాల్లొ పప్పులాంటి కూరల్లొ, టేంకెలయితే మజ్జిగన్నానికి అధరవుగా ఉపయోగిస్తారు.
    ఇక ముఖ్యమయిది ఆవకాయ.దీనిలొ కష్టమయినపని కాయను, టేంకతొసహా అలా మధ్యకు కొయటము.టెంకపైవున్న పెచ్చు గట్టిగావుండి బాగా ఇబ్బంది పెట్టినా మన వాళ్ళప్రయత్నము ముందు అది ఎంత.ఇలా తరిగిన ముక్కలొని జీడి తీసి మనకు అనువుగా చిన్నముక్కలుగా కొట్టాలి.ఇలా సేకరించిన ముక్కలకు ఆవపిండి,కారం,ఊప్పు,నూనే కలిపితే 3 రొజులకు ఆవకాయ సిద్ధము.


చాలమంది ఆవకాయేకాక నువ్వుకాయ,పెసరావకాయ,మెంతికాయ,చిన్నముక్కల ఆవకాయ,ఉల్లి ఆవకాయల్లాంటీ రకాలు కూడ పెడతారు.

ఈ ఆవకాయేలే కాక ఇదే వేసవిలొ వడియాల్లాంటి ఉపచయాలు కూడ ఇప్పుడే అవకాశము.